Zaburzenie zmysłów węchu i smaku mogą wynikać z wielu schorzeń. Nie wszystkie one są poważne, a bardzo często zaburzenie mija wraz z wyleczeniem choroby. I tak np. do utraty węchu może dojść w wyniku zwykłego kataru czy zapalenia błony śluzowej. Trzeba jednak pamiętać, że utrata węchu i smaku czasem może być objawem poważnego schorzenie takiego jak guz mózgu, a nawet chorób psychiczna. Zanim więc całkowicie zbagatelizuje się tę dolegliwość, warto dokładnie przyjrzeć się, z czego ona wynika. Poznaj przyczyny zaburzenia oraz utraty zmysłu węchu i smaku.
Zaburzenia i utrata zmysłu węchu
Zaburzenia, a nawet całkowita utrata zmysłu węchu to sytuacja, której nie można lekceważyć. Węch, chociaż nie jest wskazywany jako najważniejszy z ludzkich zmysłów, to odgrywa istotną rolę w unikaniu zagrożeń. Dzięki niemu możemy wyczuć np. dym, spaleniznę czy inne potencjalnie grane zapachy. Zaburzenia węchu mogą znacząco utrudnić normalne funkcjonowanie. Ich rozmiar oraz rodzaj może mieć różny charakter. Zaburzenia węchu mogą przybierać postać osłabionego odczuwania zapachów, jak i całkowitej utraty węchu, czyli tzw. anosmii.
Jakie są przyczyny utraty węchu?
Anosmia może wystąpić z różnych przyczyn od tych najbardziej błahych do tych poważnych. Cześć z tych przyczyn może prowadzić do trwałej utraty węchu, w wyniku innych zapachów nie odczuwa się tylko przez jakiś czas. Jaki przyczyny utraty węchu podaje się:
- starzenie się organizmu – wraz z wiekiem może dochodzić do zaburzeń w odczuwaniu zapachów, a nawet całkowitej utraty powonienia;
- stosowanie niektórych leków – na zmysł węchu oddziałuje m.in. leki przeciwdepresyjne czy antyarytmiczne; w przypadku długotrwałego zażywania medykamentów utrata węchu może być trwała;
- urazy głowy – utrata węchu bardzo często występuje, jeśli w czasie urazu doszło do uszkodzenia nerwu węchowego lub tzw. opuszki węchowej;
- choroby endokrynologiczne np. cukrzyca czy niedoczynność tarczycy;
- choroby neurologiczne takie jak stwardnienie rozsiane, Parkinson Alzheimer padaczka, udar mózgu;
- używki: papieros, narkotyki, alkohol;
- sarkoidoza;
- astma oraz inne schorzenia alergiczne np. katar sienny;
- przewlekłe zapalenie zatok;
- polipy w nosie;
- przebyta radioterapia;
- zatrucia;
- anemia złośliwa i niedobór witaminy B12;
- ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń;
- miastenia;
- choroby psychiczne;
- zaburzenia czynność nerek i wątroby;
- defekty w budowie nosa;
- niedobór składników odżywczych w organizmie;
- fibromialgia;
- wysokie ciśnienie śródczaszkowe;
- nowotwory ośrodkowego układy nerwowego;
- przeziębienie i zakażenia górnych dróg oddechowych.
Te przyczyny powodują występowanie nabytej anosmii, zdarza się jednak, że niektóre osoby zapachów nie odczuwają od urodzenia. Cierpią oni na wrodzoną anosmię. Bardzo często występuje ona rodzinnie, a jako jej przyczyny podaje się zaburzenia genetyczne.
Objawy utraty węchu
Podstawowym objawem anosmii jest niemożność odczuwania zapachów. Utrata powonienia może dotyczyć jednego lub obu nozdrzy. Jako objawy współtowarzyszące wymienia się obniżony apetyt oraz spadek libido. Obserwując u siebie takie objawy, należy udać się do lekarza. Badanie potwierdzające zaburzenia zmysły węchu są stosunkowo proste. Diagnostyka obejmuje ocenę węchu za pomocą substancji o wyrazistym zapach. Jeśli pacjent nie odczuwa bodźców, oznacza to, że występują zaburzenia. U osób cierpiących na utratę węchu wykonuje się też badania laryngologiczne oraz neurologiczne.
Jak leczyć zaburzenia zmysłu węchu?
O tym, czy zaburzenia zmysłu węchu będą leczone, decyduje przyczyna ich występowania. W przypadku, gdy anosmia jest wrodzona, nie podejmuje się żadnych działań, ponieważ współczesna medycyna nie zna na nie leku. Podobnie jest w przypadku zaburzeń wynikających ze starzenia się organizmu. W przypadku, gdy do utraty węchu dochodzi w wyniku alergii czy przeziębienia kuracja polega na wyleczeniu tych schorzeń. Utrata węchu z innych przyczyn również obejmuje eliminację źródła problemu, o ile jest to możliwe. Leczenie może być prowadzone farmakologiczne lub chirurgicznie np. usunięcie polipów w jamie nosowej.
Zaburzenia i utrata zmysłu smaku
Jako sytuację niebezpieczną dla zdrowia wykazuje się zarówno zaburzenia zmysłu smaku, jak i nadwrażliwość smakową, słabe odczuwanie smaków czy zmianę odczuwanie smaków. Statystyczni z problemami tymi zmaga się 15% społeczeństwa. Jako przyczyny zaburzeń smaku wskazuje się:
- infekcje górnych dróg oddechowych oraz ucha środkowego
- radioterapię;
- zażywane leki przede wszystkim antybiotyki i leki przeciwhistaminowe;
- urazy głowy;
- brak odpowiedniej higieny jamy ustnej;
- zaburzenia węchu;
- powikłania po zabiegach przeprowadzonych w obrębie nosa, uczy i gardła;
- starzenie się organizmu;
- protezy zębowe;
- niedobór składników mineralnych;
- zaburzania hormonalne oraz zmiany hormonalne związane np. z ciążą;
- stany zapalne języka;
- choroby neurologiczne
Jakie są objawy zaburzenia zmysłu smaku?
Zaburzenia zmysłu smaku może przybierać różne formy – do całkowitego do częściowe. Wyróżnia się 4 podstawowe rodzaje zaburzeń smaku:
- aguesię – brak możliwości odczuwania smaków
- hypoguesię – częściowe osłabienie odczuwania smaków
- dysguesię – opaczne odbieranie bodźców smakowych, czyli odczuwanie przykrych smaków, np. spalenizny
- hiperguesię – wzmożone odczuwanie bodźców smakowych.
Objawem zaburzenia zmysłów smaku mogą być też omamy smakowe.
Zaburzenia zmysłu smaku – diagnostyka i leczenie
Diagnostyka zaburzeń zmysłu smaku zajmuje się otolaryngolog. Dla potwierdzenia diagnozy przeprowadza on badania jamy nosowej, węchu oraz badania obrazowe struktur głowy i szyi. Potwierdzenie diagnozy pozwala na opracowanie planu leczenia. Opiera się on głównie na wyeliminowaniu lub zminimalizowaniu przyczyn utraty smaku. W przypadku zaburzeń wynikających ze starzenia się organizmu leczenia się nie wdraża.
