Daltonizm jest najczęstszą wrodzoną wadą wzroku. Polega on na zaburzeniu widzenia różnych barw. Zazwyczaj na daltonizm cierpią mężczyźni. Daltonizm jest wadą nieuleczalną bez względu na to, w jakiej formie występuje. Osoby z tą wadą nie mogą wykonywać ponad 150 zawodów i są poszkodowani w wielu dziedzinach życia. Poznaj przyczyny, objawy oraz sposób diagnozowania daltonizmu.
Czym jest daltonizm?
Na początku warto zaznaczyć, że przez współczesną medycynę daltonizm nie jest uznawany za chorobę, ale za wadę wzroku. Nazwa wady pochodzi od angielskiego uczonego Johna Daltona, który jako pierwszy zauważył, że pewne kolory postrzega inaczej niż większość ludzi. Jego spostrzeżenia dotyczyły koloru zielonego i czerwonego. Szczegółowe badania dotyczące daltonizmu przeprowadzono dopiero w 1994 roku w Londyńskim Instytucie Okulistycznym. Wykazały one, że daltonizm opowiada nieprawidłowa budowa siatkówki oka. U daltonistów nie zawiera ona jednego fotoreceptora, który odpowiedzialny jest za widzenie kolory czerwonego.
Na czym polega daltonizm?
Daltonizm jest wadą wzroku, która uniemożliwia całkowite lub częściowe odróżnianie barwy czerwonej od zielonej. Obala to mit mówiący, że daltoniści nie odróżniają żadnego z kolorów. Trzeba jednak przyznać, że brak zróżnicowania barwy czerwonej i zielonej znacznie utrudnia codzienne życie. Ryzykowne jest np. poruszanie się po ulicy pieszo lub samochodem. Daltoniści nie mogą również wykonywać niektórych zawodów.
Jakie są przyczyny daltonizmu?
Daltonizm uważany jest za wadę dziedziną, za którą odpowiedzialny jest nieprawidłowy materiał genetyczny znajdujący się na chromosomie X. Z racji tego, że mężczyźni mają tylko 1 chromosom X, są bardziej narażani na daltonizm, niż kobiety, które posiadają 2 takie chromosomy. Badania naukowa wskazują, że to właśnie ta część kodu genetycznego odpowiada za budowę czopków w oku pozwalających odróżniać barwy. Wrodzony daltonizm wstępuje również, gdy w oku brakuje czopków, lub gdy nie funkcjonują one prawidłowo. W przypadku upośledzenia ich pracy nie rozpoznaje się jednego z podstawowych kolor, widzi się inny jego odcień lub barwę. Daltonizm występujący z przyczyn genetycznych jest wadą, której nie się nie leczyć, zaburzenie nie mija do końca życia. Zazwyczaj daltonizm wrodzony objawia się już po urodzeniu.
Warto jednak pamiętać, że zabrudzona percepcja kolorów nie zawsze wynika z genetyki. Niekiedy daltonizm jest nabytym problemem. Może on wynikać z procesu starzenia się, przebytych chorób oka takich jak jaskra, zaćma, zwyrodnienie plamki żółtej, retinopatii cukrzycowej, urazu oka oraz jako skutek uboczny stosowania niektórych leków.
Rodzaje daltonizmu
Współczesna medycyna dzieli daltonizm na dwie podstawowe odmiany. Pierwsza z nich jest daltonizm częściowy inaczej nazywany trichromatyzmem. Polega on na niedowidzeniu niektórych barw z jednoczesnym sprawnym działaniem czopków oka. Drugim rodzajem jest daltonizm całkowity, czyli ślepota barw lub dichromatyzm. W jego przypadku występuje całkowity brak rozróżniania kolorów, za co odpowiadają niewykształcone czerwone i zielony czopki oka lub ich zupełny brak.
Jak widzi daltonista, czyli objawy daltonizmu
Objawy daltonizmu są indywidualne. Zdarza się, że chory nie rozróżnia wielu kolorów lub ma problem tylko z kilkoma. W skrajnych przypadkach daltonista odróżnia tylko czarny, biały i szary kolor. Najczęściej jednak daltonista zamiast koloru czerwonego widzi barwę zielonożółtą.
Daltonizm – jak zdiagnozować?
Daltonizm wrodzony obecnie diagnozuje się na dość wczesnym etapie życia. Można dostrzec go podczas zabaw z dzieckiem, czy w czasie codziennych czynności. Niemniej jednak bardzo często wada i tak wykrywana jest podczas badania okulistycznego. Do diagnozy daltonizmu stosuje się specjalny test graficzny, który opiera się na tzw. tablicach Ishihary. Tablice te przedstawiają liczby, które składają się z małych kółek danego koloru na tle utworzonym przez inne koła w innym kolorze. Testowi z użyciem tablic Ishihary poddawane jest każde oko. Osoby, które nie mają zaburzeń percepcji kolorów są w stanie odczytać liczby umieszczone na kartach, natomiast daltoniści nie mogą tego zrobić.
Diagnoza daltonizmu może odbywać się również z wykorzystaniem test kart z obrazami. Wgląda on podobnie jak tablice Ishihary z tą różnicą, że w kolorowe kółka układają się też w litery. Jego przeprowadzenie pozwala na postawienie szczegółowej diagnozy, która mówi jakiej barwy nie dostrzega daltonista. Inne metody diagnozowania tej wady wzroku to test z wykorzystaniem kolorowych żetonów oraz badanie anomaloskopem.
Leczenie daltonizmu – czy to możliwe?
Współczesna medycyna nie zna żadnej metody leczenia daltonizmu. Podejmowane są próby korygowania barw za pomocą specjalnych okularów lub soczewek korekcyjnych. Okulary na daltonizm mają pomóc dostrzegać wcześniej niewidziane kolory. Pozwalają one na odróżnienie barwy zielonej, czerwonej oraz kolorów pochodnych. U osób z daltonizmem nabytym np. w wyniku zaćmy możliwe jest przeprowadzenie operacji, która przywróci zdolność postrzegania barw. W przypadku daltonizmu wrodzonego badania nad przywróceniem widzialności kolorów dopiero trwają. Pierwsze udane próby przeprowadzono na małpach.
