Gorączka to chwilowy wzrost temperatury ciała, często spowodowany chorobą. Gorączka jest oznaką, że coś niecodziennego dzieje się w naszym organizmie.
W przypadku osoby dorosłej gorączka może być uciążliwa, ale zwykle nie jest powodem do niepokoju, jeśli nie osiągnie 39,4°C lub więcej. W przypadku niemowląt i małych dzieci nieznacznie podwyższona temperatura może wskazywać nawet na poważne zakażenie. Czy zawsze należy zbijać gorączkę?
Przyczyny gorączki
Gorączka pojawia się, gdy obszar mózgu nazywany podwzgórzem (hi-poe-THAL-uh-muhs) – znany również jako “termostat” naszego ciała – przesuwa normalną temperaturę ciała w górę. Kiedy tak się stanie, możesz czuć chłód, dreszcze i z pewnością zaczniesz szukać sposobów na ogrzanie, by wytworzyć więcej ciepła ciała, co jest oznaką rychłego nadejścia gorączki.
Normalna temperatura ciała zmienia się w ciągu dnia – jest niższa rano i wyższa późnym popołudniem i wieczorem. Chociaż większość ludzi uważa, że temperatura ciała w granicach 37°C to normalne zjawisko, temperatura ciała może się różnić o jeden stopień lub więcej – od około 36,1°C do 37,2°C – i nadal należy uznać je za normalne.
Gorączka lub podwyższona temperatura ciała może być spowodowana:
- Wirus
- Infekcja bakteryjna
- Hipotermia
- Niektóre stany zapalne, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów – zapalenie błony śluzowej stawów (błona maziowa)
- Złośliwy nowotwór
- Niektóre leki, takie jak antybiotyki i leki stosowane w leczeniu wysokiego ciśnienia krwi lub drgawek
- Niektóre immunizacje, takie jak błonica, tężec lub szczepionka pneumokokowa
Czasem nie można ustalić przyczyny gorączki. Jeśli masz gorączkę dłużej niż trzy tygodnie, a lekarz nie jest w stanie znaleźć przyczyny po obszernej ocenie, diagnozą może być gorączką nieznanego pochodzenia.
Gorączka – różnice temperatury ze względu na miejsce pomiaru
Temperatura ciała nieznacznie się różni w zależności od tego, w którym miejscu ciała człowieka jest mierzona. Temperatura w odbycie (wewnętrznym) zwykle jest wyższa niż temperatura skóry (powierzchni). Temperatury w ustach i pod pachami mogą być zbliżone do rzeczywistej temperatury ciała i wygodniej je zmierzyć.
Gorączka jako stymulacja odpowiedzi immunologicznej organizmu
Obecność gorączki jest zwykle związana ze stymulacją odpowiedzi immunologicznej organizmu. Gorączka może wspierać próbę uzyskania przez układ odpornościowy przewagi nad czynnikami zakaźnymi, takimi jak wirusy i bakterie, i sprawia, że ciało jest mniej korzystne jako gospodarz do replikacji wirusów i bakterii, które są wrażliwe na temperaturę. Czynniki zakaźne nie są jednak jedynymi przyczynami gorączki. Nadużywanie amfetaminy i odstawienie alkoholu mogą na przykład wywoływać wysokie temperatury. Mogą również wystąpić gorączki środowiskowe, takie jak te związane z udarem cieplnym i pokrewnymi chorobami.
Podwzgórze, które znajduje się u podstawy mózgu, działa jak termostat ciała. Wywołuje ją pływające substancje biochemiczne zwane pirogenami, które wypływają z miejsc, w których układ odpornościowy zidentyfikował potencjalne problemy z podwzgórzem przez krwioobieg. Niektóre pirogeny są wytwarzane przez tkankę ciała; wiele patogenów wytwarza również pirogeny. Kiedy podwzgórze wykrywa je, mówi ciału, aby wytworzyć i zatrzymać więcej ciepła, powodując gorączkę. Dzieci zazwyczaj otrzymują gorsze objawy, odzwierciedlające działanie pirogenów na niedoświadczony układ odpornościowy.
Czy jeść podczas gorączki?
Czy powinniśmy jeść mało lub nic podczas gorączki? Tak. Z co najmniej trzech powodów. Po pierwsze, podczas gorączki wszystkie funkcje organizmu występują w warunkach zwiększonego stresu fizjologicznego. Prowokowanie trawienia podczas stresu fizjologicznego nadmiernie stymuluje przywspółczulny układ nerwowy, gdy współczulny układ nerwowy jest już aktywny. Po drugie, możliwe jest, że organizm podczas gorączki źle interpretuje niektóre substancje wchłaniane z jelit jako alergeny. Wreszcie, nadmierna gorączka może w rzadkich przypadkach powodować drgawki, zapaść i delirium – które mogą być dodatkowo komplikowane przez ostatnie jedzenie.
Gorączka może pomóc w zwalczaniu infekcji, ale czasami może wznieść się zbyt wysoko dla dobra organizmu. Na przykład temperatura ciała powyżej 40,6°C, wystawia białka i tłuszcze ciała na bezpośrednie działanie czynników stresogennych. Ta forma upośledzenia cieplnego może zagrozić integralności i funkcji białek przyzwyczajonych do zwykłych wahań temperatury ciała i sporadycznie mniejszej gorączki. Stres komórkowy, zawały, martwica, drgawki i majaczenie należą do potencjalnych konsekwencji długotrwałej, ciężkiej gorączki. Środowisko receptorowe w podwzgórzu utrzymuje ograniczenia wysokiej gorączki. W rzadkich przypadkach, w których samo podwzgórze działa nieprawidłowo, wynikiem jest zwykle niska temperatura ciała, a nie podwyższona temperatura ciała.
Gorączka – czy zawsze należy ją zbijać?
Przy wyższej temperaturze ciała bakterie i wirusy mają mniejsze możliwości rozwoju i namnażania. Wzrost temperatury ciała potraktować powinniśmy zatem jako naturalną barierę ochronną jaką stawia bakteriom nasz organizm. To pierwszy krok w walce z przeziębieniem i grypą, a także wieloma innymi chorobami, którym towarzyszy gorączka. Przy podwyższonej temperaturze ciała organizm wytwarza większą liczbę przeciwciał.
O decyzji, czy należy gorączkę zwalczyć czy nie, powinny decydować inne objawy jej towarzyszące oraz jej wysokość. Jeśli chodzi o małe dzieci, decyzję taką powinien zawsze podjąć lekarz.
