Pomiar żelaza we krwi jest jednym z badań pozwalających zdiagnozować wiele chorób np. wrodzoną hemochromatozą. Na badania kierowane są również osoby, u których podejrzewa się niedobór żelaza, a co za tym idzie, występuje duże ryzyko wystąpienia anemii. Wykonując tego typu badanie, należy mieć świadomość, że poziom żelaza w krwi może być odmienny u różnych osób. Na jego stężenie wpływa płeć, metabolizm organizmu, wchłanianie się pierwiastka w przewodzie pokarmowym czy magazynowanie go. Trzeba przy tym pamiętać, że medycyna jasno określa normy żelaza we krwi. Ich przekroczenie w jedną lub w drugą stronę jest niebezpieczne dla zdrowia. Poznaj normy żelaza we krwi.
Żelazo we krwi
Żelazo jest pierwiastkiem, którym w organizmie znajdziemy w hemoglobinie, czyli czerwonych krwinkach. Może ono łączyć się różnymi białkami oraz w śladowych ilościach występować w niektórych enzymach. Na poziom żelaza we krwi wpływ ma wiele czynników. Zależy on m.in. od wchłaniania się pierwiastka w przewodzie pokarmowym, magazynowania go w jelicie, śledzionie i szpiku kostnym, produkcji przez organizm hemoglobiny oraz jej rozpadu, a także tempa wydalania żelaza z organizmu.
Normy poziomu żelaza we krwi
Prawidłowe stężenie żelaza we krwi mieści się do 37-160 mikrogramów/dl. Rozbieżność ta wynika z tego, że normy żelaza we krwi są inne dla kobiet, a inne dla mężczyzn. Stężenie tego pierwiastka u płci pięknej jest zazwyczaj o ok. 10 mikrogramów/dl niższe. Poziom żelaza we krwi obniża się również z wiekiem oraz w czasie menstruacji. Kolejna istotną informacją jest to, że jego poziom może ulegać wahaniom dobowym.
Normy stężenia żelaza we krwi wynoszą:
- kobiety 37-145 mg/dl
- mężczyźni 50-158 mg/dl
W badaniach biochemicznych wyższy poziom żelaza może wyjść u osób zażywających tabletki antykoncepcyjne, estrogeny, metyldopal i chloramfenikol oraz nadmiernie spożywających alkohol. Za niski poziom żelaza w krwi odpowiada natomiast hormon ACTH, testosteron, metycylina oraz deferoksamina.
Jak bada się poziom żelaza we krwi?
Badanie poziomu żelaza we krwi wykonuje się z surowicy. Najlepiej na badaniu stawić się rano na czczo. Zalecane jest powstrzymanie się od jedzenia na co najmniej 8 godzin przed oznaczeniem poziomu żelaza we krwi. Przed badaniem konieczne jest również poinformowanie lekarza o chorobach, niektóre z nich mogą zafałszować wynika. Badanie żelaza polega na jednorazowym pobraniu krwi z żyły łokciowej za pomocą igły i strzykawki. Krew trafia do specjalnej probówki, która następnie jest odsyłana do analizy. Średni czas oczekiwania na wyniki pomiaru żelaza we krwi to 1 dzień. Z wynikami badania najlepiej zgłosić się do lekarza prowadzącego.
Interpretacja wyników badania żelaza we krwi – niedobór żelaza we krwi
Badania biochemiczne mogą wskazać na niedobór lub nadmiar żelaza we krwi. W tym pierwszym przypadku zazwyczaj oznacza to niedokrwistość, czyli anemię. Może ona mieć formę niedoboru lub wynikać z chorób przewlekłych. Jako przyczyny anemii wskazuje się:
- nieprawidłową dietę,
- zaburzenia wchłaniania,
- przewlekle lub długotrwale krwawienie np. wynikające z miesiączki, oddawania krwi itp.
- ciążę, w której w okresie w organizmie występuję zwiększone zapotrzebowanie na żelazo,
- rozwój i rozrost organizmu w okresie nastoletnim,
- choroby nowotworowe,
- niedobór witaminy C,
- niewydolność nerek,
- reumatoidalne zapalenie stawów.
Niedobór żelaza we krwi zazwyczaj diagnozowany jest osób stale zmęczonych bez wyraźnego powodu, apatycznych, bez energii, z bladą cerą i spojówkami, sińcami pod oczami, suchą i szorstką skórą, łamiącymi się włosami i rozdwajającymi się końcowymi, kruchymi paznokciami. Przy niedoborze żelaza może też występować pieczenie i ból gardła, jamy ustnej i języka, zajady, obniżenie koncentracji, zapamiętywanie i sprawności myślenia, częste infekcje, duszności, skłonność do siniaków, zawroty głowy, krwawienia z nosa.
Interpretacja wyników badania żelaza we krwi – nadmiar żelaza we krwi
Badania żelaza we krwi mogą wskazać jego nadmiar w organizmie. Wynika to z nadmiernego wchłaniania się pierwiastka do przewodu pokarmowego. Nadmiar żelaza we krwi może być spowodowany niedokrwistością megaloblastyczną, hemolityczną, aplastyczną oraz syderoblastyczną.
Wyższy poziom żelaza notuje się także u osób po przetoczeniach krwi, obarczonych niektórymi schorzeniami genetycznymi np. hemochromatozą, przy zespołach mielodysplastycznych, przy zapaleniu wątroby oraz w przypadku spożywania dużej ilości produktów zawierających żelazo.
Przedawkowanie żelaza wiąże się z bólami stawów, depresją i zaburzeniami hormonalnymi. Jego nadmierna ilość utrzymująca się przez długo czas może być przyczyną występowania chorób serca i nowotworów.
Żelazo we krwi – kiedy wykonać badanie?
Na badanie stężenia żelaza we krwi kieruje lekarz w przypadku, gdy zachodzi podejrzenie jego nadmiaru lub niedoboru w organizmie. Wykonanie badanie jest rekomendowane, jeśli w podstawowych badaniach krwi wyniki poziomu hemoglobiny i hematokrytu jest znacznie zaniżony. Warto pamiętać, że poziom żelaza we krwi dobrze jest kontrolować systematycznie. Jego nadmiar lub niedobór objawy przejawia dopiero przy znacznym i długotrwałym przekroczeniu norm żelaza.
