Kiedy kobieta i jej nienarodzone dziecko noszą różne czynniki białkowe Rhesus (Rh) taki stan nazywa się niezgodnością Rh (konflikt serologiczny). Występuje, gdy kobieta ma ujemny wynik Rh, a jej dziecko jest Rh-dodatnie. Czynnik Rh jest specyficznym białkiem znajdującym się na powierzchni czerwonych krwinek.
Podobnie jak w przypadku grupy krwi, dziecko odziedziczy typ Rh od swoich rodziców. Większość ludzi jest Rh-pozytywnych, ale niewielki procent populacji ma negatywny wynik Rh. Oznacza to, że brakuje im białka Rh.
Jak czynnik Rh wpływa na ciążę?
Symbol dodatni lub ujemny po grupie krwi wskazuje na czynnik Rh. Na przykład może zawierać symbol “krew: AB +”.
Czynnik Rh nie ma bezpośredniego wpływu na zdrowie. Jednak czynnik Rh staje się ważny podczas ciąży. Jeżeli kobieta jest Rh ujemna, a jej dziecko jest Rh-dodatnie, ciało kobiety odbiera białka Rh dodatniego jako obcy obiekt, jeśli jej układ odpornościowy jest na nie narażony.
Oznacza to, że jeśli krwinki dziecka przenikają przez krwioobieg do matki, co może się zdarzyć podczas ciąży i porodu, układ odpornościowy matki wytworzy przeciwciała przeciwko krwinkom dziecka. Przeciwciała są częścią układu odpornościowego organizmu. Niszczą obce substancje. Jeśli matka ma ujemny typ krwi Rh, jest uważana za “uczuloną” na pozytywne typy krwi, gdy ciało wytworzyło te przeciwciała. Oznacza to, że ciało podczas ciąży może wysłać te przeciwciała przez łożysko, aby zaatakować czerwone krwinki dziecka.
Jakie są objawy konfliktu serologicznego?
Objawy konfliktu serologicznego u nienarodzonego dziecka mogą mieć przebieg od łagodnego do zagrażającego życiu. Kiedy przeciwciała matki atakują czerwone krwinki dziecka, może wystąpić choroba hemolityczna . Oznacza to, że czerwone krwinki dziecka są niszczone. Kiedy zdrowe czerwone krwinki dziecka zostaną zniszczone, bilirubina wzrośnie w krwioobiegu.
Bilirubina to substancja chemiczna powstająca w wyniku rozpadu czerwonych krwinek. Zbyt duża ilość bilirubiny jest oznaką, że wątroba, która jest odpowiedzialna za przetwarzanie krwinek, ma problem.
Dziecko może mieć jeden lub więcej z następujących objawów, jeśli stężenie bilirubiny jest wysokie po urodzeniu:
- żółtaczka, zażółcenie skóry i białek oczu
- letarg
- niskie napięcie mięśniowe
Objawy te ustępują po zakończeniu leczenia z powodu niezgodności Rh.
Kto jest zagrożony konfliktem serologicznym?
Każda kobieta, która jest Rh-ujemna i ma dziecko z ojcem Rh-dodatnim lub ma nieznany status Rh, jest zagrożona konfliktem serologicznym. Jednak biorąc pod uwagę niski odsetek osób z ujemnym typem krwi Rh, nie zdarza się to często.
Według Stanford Blood Center odsetek rodzajów krwi rozkłada się mniej więcej w następujący sposób:
| O + | 37,4% |
| O- | 6,6% |
| A + | 35,7% |
| ZA- | 6,3% |
| B + | 8,5% |
| B- | 1,5% |
| AB + | 3,4% |
| AB- | 0,6% |
Matka może być narażona na krew Rh dodatnią podczas niektórych badań lub procedur prenatalnych. Jednym z przykładów jest amniocenteza. W tym badaniu lekarz używa igły, aby usunąć trochę płynu z worka owodniowego. Płyn ten można testować pod kątem problemów rozwijającego się płodu.
Jak leczy się konflikt serologiczny?
Leczenie koncentruje się na zapobieganiu skutkom konfliktu serologicznego. W łagodnych przypadkach dziecko może być leczone po urodzeniu w następujący sposób:
- seria transfuzji krwi
- płyny nawadniające
- elektrolity, które są elementami regulującymi przemianę materii
- światłolecznictwo
Fototerapia polega na trzymaniu dziecka w pobliżu lamp fluorescencyjnych, aby zmniejszyć stężenie bilirubiny we krwi.
Procedury te można powtarzać do momentu, aż przeciwciała Rh-ujemne i nadmiar bilirubiny zostaną usunięte z krwi dziecka. To, czy trzeba je powtórzyć, zależy od ciężkości stanu dziecka.
Można zapobiec skutkom konfliktu serologicznego, wstrzykując Rh globulin immunoglobuliny (RhIg) podczas pierwszego trymestru, podczas poronienia lub podczas krwawienia podczas ciąży. Ten produkt krwi zawiera przeciwciała przeciwko czynnikowi Rh. Jeśli dziecko ma krew Rh-pozytywną, matka powinna otrzymać drugi zastrzyk kilka dni po porodzie.
W bardzo rzadkich i poważnych przypadkach można przeprowadzić serię specjalnych transfuzji krwi, gdy dziecko znajduje się jeszcze w brzuchu mamy lub po porodzie.
Komplikacje wynikające z konfliktu serologicznego
Ciężkie przypadki, w których nie można zapobiec skutkom konfliktu serologicznego, mogą prowadzić do poważnych powikłań:
- uszkodzenie mózgu dziecka, które jest znane jako kernicterus
- gromadzenie się płynulub obrzęk u dziecka
- kłopoty z funkcją umysłową, ruchem, słuchem i mową
- drgawki
- niedokrwistość
- niewydolność serca
Niestety konflikt serologiczny może prowadzić do najgorszego, czyli do śmierci dziecka. Najczęściej dzieje się tak w krajach z niedostateczną opieką medyczną lub wówczas, gdy matka nie stawia się na żadne badania prenatalne i tym sposobem nie został zdiagnozowany konflikt serologiczny.
Czy można zapobiec konfliktowi serologicznemu?
Istnieje możliwość zapobieganiu konfliktowi serologicznemu. Jeśli para planuje dziecko, a matka ma krew Rh- powinna najpierw udać się do lekarza, aby ustalić odpowiedni „plan działania” podczas ciąży. Jeśli ojciec dziecka ma Rh-pozytywny lub jego grupa krwi jest nieznana, otrzymanie leczenia zapobiegawczego za pomocą globulin immunologicznych zapobiegnie poważnym skutkom konfliktu serologicznego.
