Klaustrofobia to jedna z fobii. Polega ona lęku przed zamkniętymi pomieszczeniami. Warto jednak wiedzieć, że objawy klaustrofobii to także lęk przed znalezieniem się w tłumie czy jazda małym samochodem. Klaustrofobia, choć z pozoru wydaje się niegroźnym zaburzeniem, to znacznie utrudnia codziennie funkcjonowanie i może być przyczyną wielu problemów społecznych. Zobacz, jakie są przyczyny tej fobii, objawy oraz sposoby radzenia się z klaustrofobią.
Lęk i strach, jakie pojawiają się przy klaustrofobii, uznawany jest przez lekarzy z patologiczna. Ta fobia znana jest od bardzo dawna. Według statystyka fobia ta może dotyczyć nawet 7% populacji. Klasyczna klaustrofobia objawia się lękiem przed zamknięciem w ciasnym pomieszczeniu bez okien np. windzie, miejskiej toalecie. Warto jednak pamiętać, że objawy klaustrofobii są bardziej złożone i wywołać je może wiele sytuacji. Fobia może rozwinąć się dowolnym wieku, jednak zazwyczaj pojawia się u nastolatków.
Jakie są przyczyny klaustrofobii?
Dokładne przyczyny klaustrofobii nie są znane. Istnieje sporo teorii mówiących o podłożu tej fobii. Jedną z popularniejszych teorii jest ta psychoanalityczna, która uważa, że każdy człowiek a w sobie lek klaustrofobiczny, jednak u innych osób jest on bardziej nasilony. Twórca tej teorii jest Zygmunt Freud, który przekonywał, że klaustrofobia jest powiązana z narodzinami człowieka i przeciskaniem się przez kanał rodny człowieka. Jako przyczynę klaustrofobii podaje on traumę narodzin oraz nasilony lęk przed ciasnymi pomieszczeniami wiąże z trudnym powodem i zagrożeniem życia płodu.
Przeciwna teoria to ta behawiorystyczna. Uważa ona, że lęki klaustrofobiczne przenoszone są pokoleniowo np. poprzez naśladownictwo zachowań osób dorosłych przez dzieci. Behawioryści podkreślają, że jeśli rodzice zachowują się panicznie lub bojaźliwie w małych pomieszczeniach, to dzieci powielają ich zachowania. Teoria behawiorystyczna podaje więc jako przyczynę klaustrofobii uczenie się przez modelowanie.
Jako inne podłoża rozwoju fobii wskazuje się:
- Traumy przebyte w dzieciństwie np. zamknięcie w szafie;
- Skutki wypadków, w których zostało się uwięzionych na niewielkie przestrzenie np. wypadek samochodowy, uwięzieni w windzie, pociągu, metrze;
- Niewłaściwe postrzeganie przestrzeni osobistej – u osób z klaustrofobią zauważa się poszerzoną przestrzeń osobistą; jest ona o wiele szersza niż ta standardowa, czyli na wyciągnięcie własnej ręki.
Objawy klaustrofobii
Objawy klaustrofobii pojawiają się, kiedy osoba cierpiąca na fobię znajduje się w sytuacji interpretowanie przez nią jako zagrodzenie. Jako taką odbiera się nie tylko zamknięcie w ciasnym pomieszczenie, ale także przebywanie w tłumie (szczególnie, jeśli wyjście z niego jest bardzo utrudnione), małym samochodzie, samolocie, myjni samochodowej, tunelu, sklepowej przymierzalni. Lista sytuacji, które mogą wywołać lęk, jest długa i niezwykle indywidualna wynika to z tego, że każdy z nas inaczej postrzega poszczególne miejsca, z których trudno będzie się wydostać.
Jako podstawowe i najczęściej pojawiające się objawy klaustrofobii wymienia się:
- uderzenia gorąca,
- silne wzmożonej potliwości,
- drżenie rąk,
- przyspieszenie czynności serca,
- przyspieszenie częstości oddychania,
- uczucie duszności,
- uczucie ciężkości lub bólu w klatce piersiowej czy brzuchu,
- zawroty głowy,
- nudności.
- W skrajnych wypadkach klaustrofobia może powodować napady paniki, dezorientacje, poczucie nagłej śmierci.
Jak zdiagnozować klaustrofobię?
Podstawą w rozpoznawaniu fobii jest szczegółowy wywiad lekarski, który pozwala określić, w jakich sytuacjach pojawia się lęk oraz w jaki sposób się on przejawia. W czasie diagnozy klaustrofobii bada się również to, jak pacjent stara się unikać sytuacji powodujących napady paniki oraz czy odczuwa je jak doświadcza nieprzyjemnych sytuacji czy już przy samym wyobrażeniu. Przy diagnostyce ważne jest również wykluczenie innych potencjalnych przyczyn dolegliwości m.in. zespołu stresu pourazowego i zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych.
Jak leczy się klaustrofobią?
Leczenie klaustrofobii to przede wszytki terapii u psychologa lub psychoterapia poznawczo-behawioralna. Kuracja nastawiona jest na złagodzenie reakcji lękowej za pomocą wystawiania się na sytuacje wywołujące ataki lęku. Sytuacje te są w pełni kontrolowane i odbywają się w bezpiecznych warunkach pod koniem psychoterapeuty. Dzięki temu można stopniowo zmniejszać wrażliwość na czynniki wywołujące amitryptylina oraz wenlafaksyna, która działa selektywnie w układzie serotoniny i noradrenaliny. Nie w każdym przypadku terapią jest skuteczne, a często wyleczenie tego zaburzenia w pełni nie jest możliwe.
Alternatywa dla psychoterapii jest farmakologia, która ma złagodzić obawy. Przy klaustrofobii stosuje się leki przeciwdepresyjne z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny. Wykazuje się, że skuteczne są również leki przeciwdepresyjne z grup amitryptyliny oraz wenlafaksyny, które działają selektywnie w układzie serotoniny i noradrenaliny. Innym rozwiązaniem są farmaceutyki o działaniu przeciwlękowym z grupy benzodiazepin. Trzeba jednak pamiętać, że kuracja farmaceutykami jest tylko chwilowym rozważaniem. Wynika to z tego, że leki te wykazują wysokie ryzyko uzależnienia i pozwalają jedynie na chwilowe złagodzenie objawów.
