Jak chronić się przed smogiem?

Smog jest jednym z poważniejszych zagrożeń dla zdrowia mieszkańców większych miast i okolic zakładów przemysłowych. Jest on połączeniem znajdującej się w powietrzu pary wodnej z zanieczyszczeniami pyłowymi (różnych frakcji), tworzącym żółto-brązową mgłę lub „chmurę” o nieprzyjemnym i charakterystycznym zapachu. W niniejszym tekście przedstawimy, skąd się bierze, co sprawia, że jest niebezpieczny dla zdrowia oraz sposoby radzenia sobie z nim.

Skąd bierze się smog?

Pyły wchodzące w skład smogu tworzą się w wyniku nieefektywnego spalania paliw w paleniskach indywidualnych, lokalnych kotłowniach, napływów zanieczyszczeń z sąsiednich obszarów oraz emisji komunikacyjnych. Wbrew temu, co mogłoby się wydawać, większość tych pyłowych zanieczyszczeń ma swoje źródło w sektorze bytowo-komunalnym. Głównym ich źródłem są więc wspomniane lokalne kotłownie, gospodarstwa domowe i niewielkie zakłady usługowe. Najczęściej jest to wynikiem stosowania słabej jakości opału lub nawet palenia śmieci. Wytwarza się w ten sposób nawet ponad 80% udziału pyłów PM10 w powietrzu.

Do głównych czynników wpływających na tworzenie się smogu zalicza się także:

• brak wiatru,
• dużą wilgotność powietrza,
• ukształtowanie terenu (prawdopodobieństwo jest większe w zagłębieniach terenu, np. w dolinach),
• inwersja powietrza (unoszenie się ciepłych mas powietrza nad zimnymi).

Dlaczego smog jest niebezpieczny?

Zgodnie z danymi zebranymi przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie, wdychanie smogu, a tym samym zawartych w nim szkodliwych substancji, może być przyczyną poważnych problemów zdrowotnych. Już jedna substancja, którą jest dwutlenek siarki, ma działanie podrażniające drogi oddechowe, prowadzi do skurczu oskrzeli i uszkodzeń płuc oraz zmniejsza zdolność krwi do przenoszenia tlenu. Nawet umiarkowane wystawienie na jego działanie może być bardzo niebezpieczne dla astmatyków.

Pyły PM10 zwiększają ryzyko zachorowań na schorzenia układu oddechowego jak na przykład przewlekłą obturacyjną chorobę płuc lub ostre zapalenie oskrzeli. Mniejsze pyły PM2.5 dostają się natomiast do krwi, powodując zapalenia naczyń krwionośnych i miażdżycę — ich długotrwałe wdychanie może skrócić życie nawet o 10 miesięcy.

Kolejnym bardzo szkodliwym składnikiem smogu jest benzo(a)piren. Substancja ta jest rakotwórcza oraz uszkadza nadnercza, wątrobę, układ oddechowy i krwionośny. Według badań przeprowadzonych przez Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego ma on też negatywny wpływ na rozwój płodu. Przy długotrwałym wystawieniu na jego działanie, u niemowląt rozwijają się zapalenia dolnych i górnych dróg oddechowych, a w późniejszym etapie rozwoju (u kilkulatków) zaobserwowano także zmniejszenie ilorazu inteligencji.

Jak zabezpieczyć się przed smogiem?

Najlepiej oczywiście zacząć od profilaktyki. W pierwszej kolejności należy bezwzględnie unikać spalania śmieci w piecach domowych i w miarę możliwości wymieniać domowe kotły na nowocześniejsze i bardziej przyjazne dla środowiska. Kolejnym krokiem będzie ograniczenie intensywności ruchu samochodowego w obrębie miast. Pomocne w walce o czystsze powietrze jest także zwiększenie ilości obszarów zielony oraz pozostawianie wolnych od zabudowy tzw. korytarzy powietrznych, umożliwiających jego ruch. Zanieczyszczenia przemysłowe można obniżyć, stosując wydajniejsze filtry kominowe i nowoczesne technologie. Jak radzić sobie ze smogiem już występującym? Oto kilka sprawdzonych sposobów na zabezpieczenie siebie i swojego mieszkania:

Maski filtrujące

W czasie występowania smogu powinno się ograniczyć wychodzenie z domu do całkowitego minimum. Dotyczy to zwłaszcza dzieci, młodzieży, osób starszych, kobiet w ciąży, osób z zaburzeniami funkcjonowania układu oddechowego lub krwionośnego, astmatyków oraz osób z alergiami oczu i skóry. Wychodząc wtedy z domu, dobrze jest zaopatrzyć się w maseczki z filtrem HEPA dostępne w aptekach lub maski antysmogowe (z wymienialnymi filtrami). Najlepiej wybierać te zatrzymujące także pyły PM2.5.

Stosując maski antysmogowe, należy bezwzględnie przestrzegać regularnej wymiany filtrów. Należy to robić zgodnie z zaleceniami producenta – najczęściej co dwa tygodnie.

Należy jednak pamiętać, że spora część zanieczyszczeń może przenikać do wnętrz budynków, np. przez nieszczelności dachu lub okien. Dlatego trzeba zadbać również o właściwe zabezpieczenie domu lub mieszkania.

Nawiewniki antysmogowe

Są to specjalne nawiewniki okienne z wymiennym filtrem antysmogowym i antyalergicznym. Dzięki filtracji 100% powietrza, które trafia do wnętrza, nawiewniki antysmogowe skutecznie chronią mieszkanie przed zanieczyszczeniami powietrza i alergenami. Stosując je, zapewnimy odpowiednią wentylację wnętrza bez konieczności otwierania okien. Wykorzystane w nich filtry w dużym stopniu ograniczają przepływ cząstek, takich jak: pyły przemysłowe, cementowe i węglowe, pyłki i zarodniki roślin, pyły zawieszone PM2.5 i PM10, a nawet duże bakterie i roztocza. Według producenta są w stanie pochłonąć znaczną część (do 80%) pyłu zawieszonego PM2.5 oraz prawie całkowicie (do 99%) pył zawieszonego PM10. Pozwalają więc dostarczyć do mieszkania właściwą ilość niezbędnego tlenu bez obaw o jakość dostarczanego powietrza. Dodatkową zaletą jest prosta wymiana filtrów. Ponadto przyspieszają także pracę oczyszczaczy powietrza. Zajrzyj na https://brevis.com.pl i dowiedz się więcej na temat zapobiegania przedostawania się smogu i zanieczyszczeń do wnętrza Twojego domu lub mieszkania. 

Oczyszczacze powietrza

Zadaniem tych urządzeń jest filtracja powietrza. Dzieje się to przez przepuszczanie wchłanianego powietrza przez oddzielne lub zespolone części filtracyjne. Po oczyszczeniu powietrze jest wydmuchiwane z powrotem do pomieszczenia. Niektóre modele mają także funkcję jonizującą, czyli dodatkowo wzbogacają powietrze w jony ujemne. Część jest także wyposażona w funkcję nawilżania powietrza. Trzeba mieć jednak świadomość, że nie są one substytutem wentylacji i mogą ją jedynie wspomagać, a nie zastępować. Oczyszczacze są zasilane energią elektryczną. Warto jednak pamiętać, aby nie umieszczać ich bliżej niż 15 cm od innych urządzeń elektrycznych ani tym bardziej w wilgotnych pomieszczeniach. Ważne jest dobranie oczyszczacza do wielkości pomieszczenia — małe maszyny nie poradzą sobie z dużymi objętościami powietrza. W zależności od sposobu działania i zastosowanych w nich technologii, urządzenia te można podzielić na dwie grupy:

• typowe,
• nowoczesne.

Te pierwsze mają stosunkowo prostą budowę i składają się zazwyczaj z gąbki (lub drobnej siateczki), filtru węglowego pochłaniającego zapachy oraz filtru ULPA lub HEPA. Czasem są też wyposażone we wkłady zapachowe, jonizatory lub lampkę UV (uszkadza jądra komórkowe drobnoustrojów jak roztocza czy bakterie). Sprzęt tego typu jest stosunkowo tani i pochłania mało energii. Zwykle jednak ma niewielkie rozmiary, co ogranicza jego efektywność. Bywają także głośne. Ponadto wymagają częstego wymieniania wkładów, co wpływa na koszty eksploatacyjne.

Nowoczesne oczyszczacze tworzone są z wykorzystaniem najnowszych technologii, co zapewnia im bardzo dużą skuteczność pracy — nawet od 85% w górę. Urządzenia te mogą być na przykład wyposażone w 7-warstwowe systemy filtracyjne lub komory TSS (służące spalaniu obecnych w powietrzu drobnoustrojów). Są w pełni energooszczędne i cechują się niskimi kosztami eksploatacyjnymi (część modeli nie ma żadnych części wymiennych). Poza tym pracują cicho i w pełni automatycznie. Trzeba jednak pamiętać, że są dość drogie — kosztują nawet kilka tysięcy złotych.

Rośliny filtrujące

Choć może się to na pierwszy rzut oka wydać kuriozalne, w wyniku badań przeprowadzonych w 1989 roku, NASA stworzyła listę 18 roślin umożliwiających odfiltrowanie z powietrza aldehydu mrówkowego, ksylenów, amoniaku, trichloroetylenu i benzenu (“Interior Landscape Plants for Indoor Air Pollution Abatement”). Nazwy tych substancji brzmią mało powszechnie? To tylko złudzenie — można je znaleźć we wszystkim od dymu tytoniowego i spalin po dywany i meble. Warto więc wspomóc filtrację powietrza w mieszkaniu, wstawiając doń na przykład dracenę odwróconą, bluszcz pospolity, sansewierię gwinejską lub chryzantemę wielkokwiatową. Są to oczywiście tylko niektóre przykłady — pełną listę można bez przeszkód znaleźć w internecie. Trzeba mieć jednak na uwadze, że część z tych roślin jest trująca, co raczej wyklucza je z mieszkań z domowymi zwierzakami lub małymi dziećmi. Jak dużo roślin powinno się trzymać w domu? Zaleca się umieszczanie przynajmniej jednej sztuki na 10 m2. Mimo tego, że są one dość skuteczne, powinno się je traktować raczej jako wsparcie dla innych, a nie jedyny sposób oczyszczania powietrza.

Podsumowanie

Pod względem występowania smogu polskie miasta plasują się w niechlubnej czołówce najbardziej zanieczyszczonych metropolii w Europie (według badań Europejskiej Agencji Ochrony Środowiska). Przoduje tutaj Kraków — zajmuje 3. miejsce z zanieczyszczeniem powietrza przekraczającym normę nawet o 600%. W związku z tym konieczne jest nie tylko przeciwdziałanie smogowi, ale także właściwe zabezpieczenie się przed nim. Zawarte w nim substancje są bowiem bardzo niebezpieczne dla zdrowia, a zwłaszcza dla układu krążenia i układu oddechowego. Zjawisko to jest szczególnie niebezpieczne dla dzieci, osób starszych, nastolatków, osób cierpiących na astmę oraz alergie skóry lub oczy. Powinniśmy więc zadbać o odpowiednią filtrację wdychanego powietrza, tak na zewnątrz, jak i wewnątrz budynków.