Depresja w rozumieniu psychoanalitycznym jest wynikiem badań Zygmunta Freuda. Jej podwaliny stworzył w pracy pod tytułem Żałoba i melancholia. Praca miała pomóc zrozumieć manie i depresje. Należy pamiętać, że teorie wysnuwane przez Freuda są tylko spekulacjami i zaznacza to sam autor dzieła. Dziś depresja w rozumieniu psychoanalitycznym jest jedną ze szkół. Pokazuje, jak rozumieć depresje i jak ją leczyć. Zobacz, na czym polega depresja w ujęciu psychoanalitycznym.
Nie ma wątpliwości, że depresja jest ciężką i poważną chorobą. Przyczynia się ona do destabilizacji życia chorego oraz jego najbliższego otoczenia. Depresja wpływa na pracę, życie rodzinne, związki z przyjaciółmi. Często chory przez wiele lat się z nią boryka, a epizody depresyjne powracają. Depresja powinna być obowiązkowo leczona.
Czym jest depresja w rozumieniu psychoanalitycznym?
Teorie psychoanalityczne wiążą depresję z patologiami osobowości. W ich rozumienia epizody depresyjne są powiązane ze zdarzeniami życiowymi, a dokładnie przeszłością pacjenta. Psychoanalitycy zakładają, że na to, jak człowiek radzi sobie ze stresem i napięciem emocjonalnym, wpływ ma dojrzałość mechanizmów obronnych. Im są one elastyczne, tym lepiej radzą sobie w rzeczywistości. Zadaniem mechanizmów obronnych jest ochrona przed lękiem, strachem, a także byciem psychiczny. Mechanizmy te są zautomatyzowane. Jeśli występują one mechanizmy prymitywne np. wyparcie czy zaprzeczenie, to dojdzie do nasilania stresu u pojawiania się schorzeń, lękowych oraz depresji.
Depresja w ujęciu psychodynamicznym
Nurt psychodynamicznym odwołuje się do źródeł psychoanalizy, jednak co ważne – nie powiela jej założeń. Trzeba pamiętać, że dzisiejsze leczenie depresji w rozumieniu psychoanalitycznym różni się od terapii prowadzanych w czasach Freuda, czy jeszcze 50 lat temu. Leczenie depresji psychoanalitycznej oznacza spotkania z psychologiem/psychiatrom. Spotkania obywają się w takiej samej intensywności jak przy innych nurtach terapeutycznych, ale są krótsze. W ich trakcie duży nacisk kładzie się na emocje zarówno te zagrażające i negatywne, jak i pozytywne. Emocje pacjenta są dokładnie analizowane i omawiane w czasie sesji. Analizie poddane są też zachowania pacjenta. Lekarz szuka wzorców i powtarzających się tematów – te pojawiają się w myślach i uczuciach pacjentów. Wzorce te są zazwyczaj nieświadome i niekontrolowane przez pacjenta i wychodzą na jaw w trakcie terapii.
Z racji tego, że depresja w ujęciu psychoanalitycznym często odwołuje się do przeszłości i ona nie może pozostać nieprzeanalizowane w czasie terapii. Kuracja stara się odnaleźć związek przyczynowo skutkowy pomiędzy przyszłością a rzeczowością. W związku z tym bardzo ważne są relacje pacjenta z bliskimi osobami oraz psychoterapeutą.
Charakterystyczną cechą leczenia depresji w rozumieniu psychoanalitycznym jest eksplorowanie podczas terapii fantazji pacjenta. Odróżnia to terapię psychoanalityczną od poznawczo-behawioralnej. Nurt psychodynamiczny zachęca pacjenta do swobodnego wyrażania swoich lęków, pragnień i celów.
Należy pamiętać, że terapia psychoanalityczna przy depresji nie ma jednego wzorca – jej przebieg jest niezwykle indywidualny. Wynika to z tego, że jest ona dopasowana do potrzeb pacjent, a także uwzględnia styl, zachowania i cechy osób uczestniczących w kuracji, czyli i osoby chorej i prowadzącego.
Żałoba i melancholia
Depresja w rozumieniu psychoanalitycznym ściśle powiązana jest z żałobą i melancholią.
Żałoba stanowi relację na utratę ukochanej osoby, ale też utratę ojczyzny, wolności, ideału. W przypadku żałoby występują takie objawy jak: zniechęcenie, obniżony nastrój, ustanie zainteresowania światem zewnętrznym – chory skupiony jest przede wszystkim na utraconym obiekcie. Głównym stanem jest nastrój boleści. Powoli, w miarę upływu czasu, wycofywane są uczucia kierowane w stronę obiektu.
Drugim stanem depresji w rozumieniu psychoanalitycznym jest melancholia. Jej objawy podobne są do symptomów żałoby, ale dodatkowo pojawiają się zaburzenia samopoczucia i somatyczne. Melancholia jest reakcja na utratę ukochanego obiektu. Zazwyczaj występuje po zawodzie miłosny.
Czy terapia psychoanalityczna jest skuteczna?
Terapia psychoanalityczna inaczej psychodynamiczna uważna jest za mniej skuteczną niż ta poznawczo-behawioralna. Jak jednak pokazują badania naukowe i ona przynosi wymierne rezultaty. Jako efekty terapii psychoanalitycznej przy depresji wskazuje się wyeliminowanie zaburzeń lękowych i depresyjnych, zaburzeń osobowości powiązanych z chorobami afektywnymi. Co ważne, terapia psychoanalityczna działa długoterminowo. Dane medyczne pokazują, że po 5 latach od zakończenia terapii, nawrót choroby pojawia się tylko u 13% pacjentów, w stosunku do 87% leczonych standardowymi metodami.
Trzeba jednak pamiętać, że terapia psychodynamiczna u wielu lekarzy budzi wiele kontrowersji i znaków zapytania. Wynika to z tego, że efekty kuracji nie są jeszcze dokładnie podsumowane i szeroko omówione w literaturze, jak to się stało w przypadku innych terapii i nurtów psychologicznych. Wskazuje się również, że rezultaty terapii psychodynamicznej w dużej mierze zależą od umiejętności i kompetencji prowadzącego terapeuty.
