Alergie stają się prawdziwą plagą XXI wieku. Mówi się, że alergie są chorobą cywilizacyjną. Może je wywoływać wiele czynników np. pokarmy, pyłki, sierść zwierząt. Coraz częściej mówi się też o alergii polekowej. Jest ona uczuleniem na leki. Alergia polekowa pojawia się zazwyczaj przy nadużywaniu farmaceutyków. Uczulenie wywołują głównie antybiotyki, ale nie są to jedyne lekarstwa odpowiedzialne za alergie. Coraz liczniejsze występowanie uczulenia na leki lekarze wiążą ze zbyt łatwy i niczym nieograniczonym dostępem do farmaceutyków. Alergię polekową można zwalczać na różne sposoby. Poznaj przyczyny, typowe objawy i sposoby leczenia alergii na leki.
Uczulenie na leki staje się problemy coraz większej ilości osób. Na wystąpienie alergii polekowej ma wpływ wiele czynników. Zazwyczaj występuje ona u osób nadużywających farmaceutyków, ale może być też związana z wiekiem. Najczęściej alergia polekowa objawia się zmianami skórnymi. Skórne odczyny polekowe pomogą przyjmować postać pokrzywki lub osutków plamisto-grudkowej.
Czym jest alergia polekowa?
Alergia polekowa to nieprawidłowa reakcja organizmu na leki podawane w prawidłowych dawkach. Uczulenie może być powiązane z substancją czynną zawartą w lekach lub z substancjami pomocniczymi. Po podaniu leku, na który jest się uczulonym, układ immunologiczny zapamiętuje alergen w nim zawarty i rozpoczyna tworzenie przeciwko niemu przeciwciała.
Przyczyny alergii polekowej
Przyczyny, a dokładnie czynniki ryzyka pojawienia się alergii polekowej są bardzo różne. Uczulenie na leki jest silnie powiązane z wiekiem i płcią. Wysypka po lekach bardzo często pojawia się osób starszych, które często zażywają różnego rodzaju farmaceutyki, natomiast rzadziej występuje u dzieci. Podaje się, że na alergię polekową bardziej narażone są kobiety, u mężczyzn dolegliwość to nie występuje często.
Inny czynnik ryzyka alergii po lekach to nadużywanie alkoholu oraz tytoniu. Istnieje także grupa chorób przewlekłych, które predysponują do pojawiania się plam po lekach. Do takich schorzeń zalicza się: gruźlicę, AIDS, mukowiscydozę. Jako czynnik predysponujący do alergii wymienia się także uwarunkowania genetyczne.
Jakie leki mogą wywoływać uczulenie?
Alergię polekową mogą wywołać wszystkie farmaceutyki dostępne na rynku. Co ważne, uczulenie może pojawić się po zażyciu farmaceutyków stosowanych w leczeniu reakcji uczuleniowych, czyli leków przeciwhistaminowych i kortykosteroidów. Do leków, które najczęściej wywołują reakcję alergiczną, zalicza się:
- antybiotyki beta-laktamowe (penicyliny, cefalosporyny),
- sulfonamidy,
- niesteroidowe leki przeciwzapalne,
- preparaty miejscowo znieczulające,
- opiaty,
- środki kontrastowe,
- leki zwiotczające,
- barbiturany.
Objawy alergii polekowej
Najczęstszym objawem alergii polekowej są zmiany skórne. Mogą one występować w różnych postaciach. Ze względu na ich dynamikę zmiany skórne po lekach dzieli się na dwie grupy:
- reakcje natychmiastowe: obrzęk naczynioruchowy i pokrzywka po lekach,
- reakcje opóźnione: wyprysk kontaktowy, rumień, osutka plamisto-grudkowa, plamica, reakcje fototoksyczne.
Lekarze wskazują, że najczęściej odczynami skórnymi polekowymi są obrzęki naczynioruchowe i pokrzywka. Ta ostatnia objawia się bąblami pokrzywkowymi, którym towarzyszy świąd i rumień. Obrzęk naczynioruchowy to natomiast ograniczone obrzęki w skórze i błonach śluzowych. Może się zdarzyć, że obydwa rodzaje zmian na skórze po lekach występują równocześnie. Zmian polekowe mogą wywołać takie farmaceutyki jak: antybiotyki beta-laktamowe, sulfonamidy i niesteroidowe leki przeciwzapalne.
Wysypka w alergii polekowej
Wysypka po lekach bardzo często przybiera postać osutki plamisto-grudkowej. Wysypka ta charakteryzuje się czerwonymi lub różowymi plamami na ciele, którym towarzyszą grudki na skórze. Najczęściej zmiany pojawiają się na tułowiu, aby następnie objąć szyję i kończyny górnej i w końcowej fazie zmierzać ku dołowi. Osutki plamisto-grudkowe zazwyczaj występują po zażyciu niesteroidowych leków przeciwzapalnych, antybiotyków beta-laktamowych, sulfonamidów, leków przeciwdrgawkowych.
Rumień w alergii polekowej
Kolejnym objawem alergii polekowej jest rumień. Po zażyciu farmaceutyków mogą pojawić się różne rodzaj rumienia. Te, które mogą się pojawić to:
- rumień guzowaty, w którym mamy do czynienia z bolesnymi guzkami zlokalizowanymi głównie w obrębie podudzi; lekami wywołującymi są: salicylany, sulfonamidy, tetracykliny, niesteroidowe leki przeciwzapalne;
- rumień wielopostaciowy z sinoczerwony zmianami na skórze, czasem na błonach śluzowych, a także – w najcięższej postaci (czyli toksycznej nekrolizie naskórka) ze zmianami w postaci pęcherzyków i martwicy, doprowadzającymi do spełzania rozległych powierzchni naskórka; do zmian tego typu najczęściej predysponują: antybiotyki beta-laktamowe, sulfonamidy, furosemid, tetracykliny, barbiturany, propranolol;
- rumień trwały, czyli pojedyncze brunatne przebarwienia na skórze pojawiające się stale w tych samych miejscach; lekami predysponującymi są: niesteroidowe leki przeciwzapalne, sulfonamidy, tetracykliny, metronidazol, barbiturany.
Leczenie alergii polekowej
Aby zacząć leczenie alergii polekowej konieczne jest zdiagnozowanie uczulania. W tym celu wykonuje się testy alergiczne, które określają, co dokładnie nas uczula. Potwierdzenie alergii polekowej oznacza, że należy odstawić uczulający farmaceutyk. Zazwyczaj wtedy wysypka po lekach ustępuje. Przy uczuleniu na leki (łagodnym) podaje się też leki przeciwhistaminowe, a w ciężkich przypadkach glikokortykosteroidy. Gdy dojdzie do groźnego stanu, jakim jest wstrząs anafilaktyczny, należy podać adrenalinę.
