Zatoki przynosowe są wypełnionymi powietrzem przedłużeniami części oddechowej jamy nosowej. Istnieją cztery pary zatok, nazwane zgodnie z kością, w której się znajdują; szczękowy, czołowy, klinowy i sitowy.
Funkcja zatok nie jest jasna. Uważa się, że mogą przyczyniać się do nawilżania natchnionego powietrza. Zmniejszają również wagę czaszki.
Zatoki powstają w dzieciństwie w wyniku erozji jamy nosowej do otaczającej kości. Ponieważ są one wyrostkami jamy nosowej, wszystkie z powrotem do niej spływają – otwory na zatoki przynosowe znajdują się na dachu i ścianach bocznych jamy nosowej. Wewnętrzna powierzchnia jest wyłożona śluzówką oddechową.
Zatkane zatoki przynosowe są jedną z najbardziej uciążliwych dolegliwości nawracającą nawet kilka razy do roku. Jak udrożnić zatkane zatoki przynosowe?
Zatoki przynosowe – właściwie jaką funkcję pełnią w czaszce?
Funkcje jakie pełnią zatoki przynosowe są wciąż dyskusyjne, wiadomo, że zatoki są zaangażowane w kilka ról:
- Zmniejszenie względnej wagi czaszki
- Zwiększenie rezonansu głosu
- Zapewnienie bufora przeciw urazom twarzy
- Izolowanie wrażliwych struktur przed gwałtownymi wahaniami temperatury w nosie
- Nawilżanie i ogrzewanie powietrza wdychanego
- Obrona immunologiczna
Znaczenie kliniczne zatok przynosowych
Zatoki przynosowe są podatne na zapalenia i infekcje. Jeśli zatoki przynosowe zostaną zablokowane przez wydzieliny, drenaż śluzu zostaje przerwany, co może spowodować zapalenie zatok. Zatoka szczękowa może być zaangażowana w każdy proces zapalny w zębach lub dziąsłach. Zatoki czołowe i szczękowe mogą być zaangażowane w alergie. W zależności od przyczyny zapalenie zatok jest leczone kortykosteroidami, lekami obkurczającymi śluzówkę, płukaniem nosa i nawodnieniem. Rzadko konieczna może być interwencja chirurgiczna w celu zwiększenia drenażu.
Nie lekceważ zatkanych zatok
Pierwsze objawy zapalenia zatok wywołują wirusy (przede wszystkim rinowirusy). Gdy zaatakują – masz katar, podwyższoną temperaturę, doskwiera Ci ból mięśni, gardła, a czasem nawet brzucha. Po trzech dniach odpoczynku w domu powinnaś poczuć się lepiej, a po kilku dobach organizm prawdopodobnie poradzi sobie z przypadłością.
Często jednak przebieg choroby komplikują nadkażenia – wirusy ułatwiają wniknięcie do ustroju groźnym bakteriom: gronkowcom, paciorkowcom lub pałeczce grypowej.
Przyczyny zapalenia zatok
Do najczęstszych przyczyn zapalenia zatok należą infekcje:
- wirusowe,
- bakteryjne,
- grzybicze.
Inne przyczyny to:
- polipy w nosie,
- uszkodzenie rzęsek, których rolą jest eliminowanie śluzu,
- skrzywienie przegrody nosowej,
- przerost migdałka gardłowego.
Zatokowy ból głowy charakteryzuje się:
- nasileniem objawów rano (zaraz po przebudzeniu),
- okolice twarzy są tkliwe,
- ból zlokalizowany jest w okolicy policzków i oczu,
- dolegliwości nasilają się przy pochylaniu.
Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia zapalenia zatok:
- alergie, np. katar sienny,
- duże lub zmienione zapalnie migdałki,
- czynności powodujące zmiany ciśnienia, takie jak latanie i nurkowanie,
- osłabiony układ odpornościowy,
- skrzywiona przegroda lub polipy,
- palenie tytoniu lub częste wdychanie innych zanieczyszczeń.
Objawów zapalenia zatok nie wolno lekceważyć – jak najszybciej zgłoś się do internisty, który zaleci odpowiedni antybiotyk. Nieleczona infekcja przechodzi w stan przewlekły – wtedy symptomy słabną, ale choroba rozwija się nadal. Zajmuje dalsze zatoki, a czasem zaczyna opanowywać również inne części organizmu. Przyczynia się do stanów zapalnych oczu, uszu, gardła i kości czaszki, wywołuje zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i ropnie wewnątrzczaszkowe.
Sposoby na udrożnienie zatok przynosowych
- inhalacje – pomogą w odpływie wydzieliny i zmniejszeniu stanu zapalnego,
- płukanie nosa – solą fizjologiczną lub wodą morską, stosuj kilka razy dziennie, aby wypłukać i oczyścić nos,
- picie dużej ilości płynów – pij dużo płynów, aby pomóc w rozrzedzeniu śluzu,
- ciepłe okłady –przykładowo wilgotna, ciepła myjka trzymana nad zatokami złagodzi objawy bólu,
- spanie z uniesioną głową – ułatwia spływanie wydzieliny, aromatyczne herbaty – ziołowe napary mogą łagodzić niektóre objawy, np. udrożnić nos,
- maści rozgrzewające – pomogą w łatwiejszym odpływie wydzieliny, złagodzą obrzęk
- nawilżacz – może pomóc w utrzymaniu wilgotności powietrza, łagodząc tym samym dolegliwości.
Jeśli dodatkowo dręczy Cię uporczywy katar, przyrządź sobie inhalację z ziół o działaniu rozkurczowym. Sięgnij po rumianek, tymianek, miętę lub skrzyp. Lubisz olejki eteryczne? Wykorzystaj ich działanie w walce z zatkanymi zatokami. Wystarczy kilka kropel specyfiku na litr wrzątku. Wybierz buteleczkę z olejkiem eukaliptusowym, kamforowym, majerankowym albo lawendowym. Po kilku dniach aromatycznych zabiegów poczujesz się znacznie lepiej.
Profilaktyka przeciw zapaleniu zatok
Zapalenie zatok jest uciążliwą dolegliwością, warto więc starać się do niej nie dopuścić, stosując odpowiednią profilaktykę:
- W chłodne dni zakładaj czapkę.
- W sezonie grzewczym dbaj o zachowanie odpowiedniej wilgoci i temperatury w mieszkaniu.
- Nie wychodź z domu zaraz po umyciu głowy.
- Zadbaj o pełną drożność nosa.
- Unikaj kontaktu z zanieczyszczeniami powietrza (m.in. pyły, dym tytoniowy).
- Przyjmuj odpowiednie ilości płynów.
