Ponad 70% dorosłych Polaków ma podwyższony poziom cholesterolu we krwi. Lekarze podają, że wiele osób lekceważony hipercholesterolemię i zupełnie nie dba o to, aby obniżyć jego stężenie. Tymczasem zaburzenie gospodarki tłuszczowej może być poważne konsekwencje. Podwyższony cholesterol może wywoływać zawał serca, który prowadzi do zgonu. Aby wiedzieć, czy cholesterol trzeba obniżać, najpierw trzeba poznać jego stężenie we krwi. W tym celu konieczne jest przeprowadzenie badań cholesterolu. Zobacz jak odczytywać ich wyniki.
Poziom cholesterolu we krwi zależy od wielu czynników. Wpływają na niego m.in. dieta, aktywność fizyczna, ogólna kondycja i stan zdrowia. Normy cholesterolu powinno się więc dopasować do konkretnej osoby i odczytywać indywidualnie. Poprawne wyniki badań cholesterolu są różne dla każdego kraju. I tak np. w USA są niemal o 100 jednostek wyższe niż w Polsce.
Czym jest cholesterol?
Cholesterol jest organiczną substancją tłuszczową, czyli lipidową. Wbrew powszechnym opiniom cholesterol pełni w organizmie niezwykle ważne i pożyteczne funkcje. Wchodzi on w skład błon komórkowych, uczestniczy w produkcji niektórych hormonów oraz w syntezie kwasów żółciowych. Ponadto cholesterol uczestniczy w wytwarzaniu witaminy D i wpływa na pracę mózgu. Sam cholesterol dla człowieka nie jest szkodliwy, niebezpieczny jest jednak tylko jego namiar. Do prawidłowego funkcjonowania organizm potrzebuje tylko tyle cholesterolu, ile sam jest w stanie wyprodukować. Produkcja następuje w wątrobie i stanowi ona 80% całego cholesterolu zawartego w ludzkim organizmie. Pozostałe 20% dostarczamy sami z jedzeniem. Cholesterol w jedzeniu występuje tylko w produktach pochodzenia zwierzęcego.
Cholesterol – dobry czy zły?
Mówiąc o cholesterolu, bardzo często używa się pojęcia dobry i zły. Tych sformułowań używa się w kontekście frakcji HDL (dobra) i LDL (zła). Podział ten wynika z tego, że cholesterol jak każde inne tłuszcze rozpuszczają się w wodzie. Oznacza to, że we krwi krąży on wraz z produkowanymi w wątrobę białkami i tworzy związki nazywane lipoproteiny. Są to małe kuleczki tłuszczu obtoczone białkami. Poszczególne cząstki różnią się od siebie proporcją białek i cholesterolu. Im więcej białek znajduje się w częstsze, tym cholesterol jest lepszy dla organizmu. Cholesterol LDL to ten zawierający dużo cholesterolu, a mało cienkiej białkowej otoczki. Cząstki tłuszczu mogą więc łatwo przenikać do krwiobiegu i przyczyniać się do odkładania się ich w komórkach. W przypadku dobrego cholesterolu tłuszcze nie odkładają się na ściankach tętnic i nie zalegają na nich. Dobry cholesterol transportowany jest z potworem do wątroby, aby ponownie połączyć się z białkami, zostać przerobione na kwas żółciowe i zostać wydalane z organizmu.
Badania cholesterolu
Badania cholesterolu to te biochemiczne. Pozwalają sprawdzić poziom całkowitego cholesterolu oraz tego LDL i HDL. W Polsce stężenie cholesterolu całkowitego we krwi określa się na poziomie 200 mg/dl dla osób młodych i zdrowych. Jednocześnie lekarze podkreślając, że najzdrowsze jest stężenie 190 mg/dl. O niski poziom cholesterolu we krwi powinny dbać przede wszystkim osoby chore lub zagrożone schorzeniem układu krążenia.
Normy cholesterolu
- cholesterol całkowity: 138-200 mg/dl (3,6-5,2 mmol/l); wartości graniczne – 200-250 mg/dl (5,2-6,5 mmol/l), wartości nieprawidłowe – powyżej 250 mg/dl (> 6,5 mmol/l)
- LDL: poniżej 135 mg/dl (3,5 mmol/l); wartości graniczne – 135-155 mg/dl (3,5-4,0 mmol/l); wartości nieprawidłowe – powyżej 155 mg/dl (4,0 mmol/l)
- HDL – wartości prawidłowe dla mężczyzn: 35-70 mg/dl (0,9-1,8 mmol/l); dla kobiet: 40-80 mg/dl (1,0-2,1 mmol/l)
Ocenę wyników badań najlepiej pozostawić lekarzowi. Uwzględnia on wszystkie czynniki pozwalające ocenić, czy badania cholesterolu świadczą o stanie chorobowym.
Wysoki cholesterol całkowity
Wysoki cholesterol całkowity może oznaczać takie choroby jak: niewydolność nerek, łuszczyca, zespół nerczycowy, niedoczynność tarczycy, zastój żółci. Wysoki cholesterol całkowity wykrywa się zazwyczaj u osób nadmiernie spożywających alkohol oraz opierają swoją dietę na pokarmach pochodzenia zwierzęcego i zawierających dużo tłuszczu. Nadmiar cholesterolu całkowitego może również wynikać z wrodzonej choroby wątroby, która będzie go za dużo produkować.
Niski poziom cholesterolu całkowitego
Niebezpieczny dla zdrowia jest również obniżony poziom cholesterolu całkowitego. Może on wskazywać na marskość wątroby, ostrą martwicę wątroby, infekcyjne lub toksyczne uszkodzenie wątroby, głodówki, posocznicę, anemię oraz nadczynność tarczycy.
Profilaktyka cholesterolu
O cholesterol należy dbać od najmłodszych lat. Najprościej jest zadbać o jego prawidłowy poziom, stosując odpowiednią dietę, bogatą w warzywa i owoce. Trzeba jednak pamiętać, że całkowite wyeliminowanie cholesterolu z diety nie jest możliwe, nie jest też wskazane. Osoby borykające się z jego wysokim stężeniem powinny jednak zadbać, aby dziennie nie jeść go więcej niż 300 mg. Odpowiednia ilość cholesterolu we krwi zmniejsza ryzyko zawału i hamuje rozwój miażdżycy. Sposobem na obniżenie cholesterolu jest też aktywność fizyczna. Ćwiczenia należy wykonywać 3-4 razy w tygodniu przez 30 minut.
