Wbrew powszechnym opiniom testosteron nie jest tylko męskim hormonem. Znajduje się on zarówno w organizmie mężczyzny, jak i kobiet i pełni w nim niezwykle ważną rolę. Działanie testosteronu jest wielokierunkowe, jednak to, w jaki sposób jest wykorzystywane przez organizm męski i żeński, znacznie się różni. W przypadku niedoboru testosteronu konieczne jest prowadzenie terapii hormonalnych. Negatywne skutki dla organizmu wywołuje również nadmiar testosteronu. Zobacz, co musisz wiedzieć o tym hormonie.
Testosteron – najważniejsze informacje
Testosteron to hormon, który większość z nas kojarzy jako ten najważniejszy w męskim organizmie. Wytwarzany jest on przez jądra i odpowiada za męskie cechy organizmu. Trzeba jednak wiedzieć, że testosteron znajdziemy również w organizmie kobiety. Hormon ten w niewielkich ilościach jest produkowany przez jajniki, korę nadnerczy, a w okresie ciąży przez łożysko. Wyprodukowany testosteron przekazywany jest do krwi, gdzie następnie połączy się z białkiem SHBG. Połączenie to oznacza, że ok. 90% testosteronu stanie się nieaktywne, a pozostałe 10% zostanie rozprowadzane do poszczególnych komórek.
Ze względu na swoje działanie testosteron ważny jest i dla organizmu kobiety i mężczyzny. Jego braki lub zbyt duże ilości oznaczają kłopoty. O tym, ile testosteronu jest potrzebne organizmowi, decyduje przysadka mózgowa, która jest kontrolowana przez podwzgórze. W przypadku, gdy hormonu będzie za mało, przysadka rozpocznie wydzielanie tzw. hormonu stymulującego pobudzającego jądra i jajnik do pracy.
Rola testosteronu w organizmie mężczyzny
Testosteron jest podstawowym męskim hormonem. Określa się go mianem hormonu androgenicznego, czyli tego odpowiadającego za męskie cechy organizmu. Jego produkcja zaczyna się od 9 tygodnia życia płodowego. U mężczyzn większość testosteronu, bo aż 95% produkowana jest przez komórki miąższowe jąder, resztę hormonu wytwarzane jest w nadnerczach. Testosteron w męskim organizmie odpowiada za:
- rozwój oraz podtrzymanie funkcji męskich narządów płciowych; testosteron odpowiada m.in. za rozwój jąder, pęcherzyków nasiennych, moszny, gruczołu krokowego oraz prącia;
- inicjację seksualną;
- produkcje spermy;
- rozwój męskiego typu owłosienia;
- odpowiednie ustawienie stron głosowych;
- rozkład tkanki tłuszczowej;
- stymulacje oraz utrzymanie funkcji seksualnych;
- kształtowanie się męskiego profilu behawioralnego;
- przyrost masy mięśniowe w wyniku przerostu komórek mięśniowych bez zwiększania ich liczby;
- stymulowanie wzrostu kości długich;
- zwiększanie produkcji lipazy, kwasu silowego, alfa 1, antytrypsyny, czynników krzepnięcia i haptoglobiny;
- niwelowania zbyt dużego stężenia SHBG, transferyny i fibrynogenu;
- indukowanie spadku HDL;
- namnażanie się tkanki kostnej;
- stymulowanie produkcji erytropoetyny;
- modulowanie komórkowej odpowiedzi układu odpornościowego.
Skutki niedoboru testosteronu w organizmie mężczyzny
Lekarze alarmują, że poziom testosteronu u mężczyzn systematycznie maleje. Podaje się, że jądra dorosłego mężczyzny wytwarzają ok. 4-7 mg hormonu, a jego stężenie waha się od stanu zdrowia i emocji. Właściwy poziom testosteronu to 2,2-9, ng/ml krwi. Poziom testosteronu zazwyczaj najwyższy jest między 25-30 rokiem życia, następnie obniża się. Na ilość testosteronu u mężczyzny wpływa wiele czynników od stanu zdrowia, przez styl życia oraz do sposobu odżywiania się. Skutki jego niedoboru odczuwane są indywidualne. W niektórych przypadkach mogą być one zupełnie nieodczuwalne, u innych mężczyzn mogą pojawić się dolegliwości przypominające te występujące w czasie kobiecej menopauzy. Warto wiedzieć, że zmniejszenie liczby testosteronu może także wynikać z niektórych chorób m.in. miażdżycy, cukrzycy oraz schorzeń jąder.
Niedobór testosteronu u mężczyzn objawia się nabieraniem kobiecych kształtów, zaokrąglaniem bioder, zarysowaniem brzucha i piersi, przerzedzonym owłosieniem, zmniejszeniem jąder, zanikiem lub spadkiem libido, stałym zmęczeniem, apatią, niską samooceną.
Rola testosteronu w organizmie kobiety
Działanie testosteronu w organizmie kobiety wiąże się przede wszystkim z metabolizmem tkanki kostnej, nastrojem oraz poziomem libido. U kobiet testosteron co najmniej w połowie produkowany jest obwodowo i odbywa się to w wątrobie, tkance tłuszczowej i skórze. Pozostała część testosteronu produkowana jest w obrębie jajników i warstwie siateczkowej kory nadnerczy. Kobiecy organizm produkuje ok. 100-400 mg testosteronu dziennie. Jego ilość zmienia się wraz z przebiegiem cyklu miesięcznego, najniższa wartość tego hormonu jest w organizmie w fazie folikularnej. Do stałego spadku poziomu testosteronu u kobiety dochodzi pomiędzy 40 a 45 rokiem życia, wtedy to jego poziom spada nawet o 50%.
Testosteron jest ważnym hormonem, który pozwala na prawidłowe działanie każdego ludzkiego organizmu. W niektórych przypadkach hormon ten stosuje się również jako lek podawany zewnętrznie. Zazwyczaj wykorzystuje się go w terapii mężczyzn przypadku opóźnionego dojrzewania, zaburzeniach okresu przekwitania, zespołach pokatracyjnych, pierwotnym i wtórnym hipogonadyzmie męskim. U kobiet stosowanie testosteronu jako leku jest ograniczone. Wyjątkowo hormon może być stosowany przy hiperestrogenizm.
