Sytuacje stresowe mają na ludzi organizm wpływ zarówno pozytywny, jak i negatywny. Stres oznacza, że w ludzkim organizmie pojawia się podwyższony poziom adrenaliny. Mobilizuje to nas do działania i sprawia, że mamy poczucie, że wiele możemy osiągnąć. Jednak nie zawsze sytuacje stresowe i związany z tym wyrzut adrenaliny ma pozytywne konsekwencje dla zdrowia. Długotrwały stres naraża nas na wiele problemów zdrowotnych, również tych związanych z działaniem psychiki. Sytuacje stresowe, które trwają bardzo długo, sprawiają, że organizm nie może wypocząć, a to oznacza dla niego duża podatność na choroby. Zobacz, jak organizm reaguje na sytuacje stresowe i jakie są konsekwencje tego, jeśli trwają one za długo.
Czym jest stres?
Z sytuacjami stresowymi mamy do czynienia każdego dnia. Stres uwalnia się w pracy, w domu, w kontaktach towarzyskich. Zazwyczaj jest on dla nas mobilizujący i szybko mija. Zdarza się jednak, że nad stresem nie potrafimy zapanować. Wtedy to występują u nas widoczne objawy stresu takie jak przyspieszone serce czy spocone dłonie. Są one wyrazem silnych emocji. Jednak sytuacje stresowe objawiają się nie tylko tym, co widoczne. Reakcja na stres zachodzi również wewnątrz organizmu. Ten w sytuacjach stresowych produkuje nadmierną ilość kortyzolu, czyli tzw. hormonu stresu, przy jednoczesnym obniżeniu poziomu dopaminy i serotoniny w mózgu. Takie działanie organizmu znacznie go obciążeń i niesie za sobą nieprzyjemne konsekwencje dla zdrowia.
Jakie są objawy stresu?
Reakcje organizmu na sytuacje stresowe u każdego człowieka są indywidualne. U jednych są one bardzo wyraźne i występują przy najmniejszej błahostce, u innych reakcja na stres pojawia się tylko w poważnych sytuacjach. Trzeba jednak pamiętać, że reakcje, jakie u siebie obserwujmy, mają jedne cel: przygotowanie organizmy do działania i obrony. Jaki najczęstsze objawy stresu wskazuje się: bóle głowy, tiki nerwowe, przyspieszony oddech i tętno, drżenie kończyn, kołatanie serca, nadmierne pocenie się, suchość w ustach i gardle, trudności z pamięcią i koncentracją.
Sytuacje stresowe: konsekwencje dla zdrowia
W dzisiejszych czasach sytuacji stresowych nie da się uniknąć. W mniejszym lub większym stopniu narażony jest na nie każdy. Niekiedy hormon stresu wręcz pomaga w zaadaptowaniu się w nowej sytuacji czy podjęciu wyzwania. Jednak, jeśli wyzwalany jest od przez cały czas, to zakłóca funkcjonowanie organizmu. Kortyzol w krwioobiegu prowadzi m.in. do osłabienia systemu immunologicznego, wyczerpania pokładów energii czy obniżenia zdolności adaptacyjnych. Poddawanie organizmu długotrwałemu stresowi zwiększa również ryzyko występowania chorób nie tylko tych powiązanych z psychiką człowieka.
Choroby, jakie mogą wywołać stale występujące sytuacje stresowe to np. bezsenność, choroby wrzodowe dwunastnicy i żołądka, problemy żołądkowe, nadwrażliwość jelit, nadciśnienie tętnicze, schorzenia skórne, choroby serca, depresja, zaburzenia osobowości. Stres może powodować także zaburzenia odżywiania, otyłość, problemy z cyklem menstruacyjnym i dysfunkcje seksualne np. zanik popędu seksualnego, problemy ze skórą i włosami np. trądzik, łuszczyca, wypadanie włosów.
Lekarze przestrzegają również, że nadmierny stres może prowadzić do bóli stresowych. Występują one w różnych częściach ciała. Mówi się np. o bólach stresowych głów, pleców czy mięśni. Ich przyczyn nie da się odnaleźć, a genezą jest przewlekłe napięcie nerwowe. Mijają one dopiero po wyeliminowaniu czynnika stresującego.
Zdrowie psychiczne i stres
Najwięcej miejsca poświęca się temu, jak sytuacje stresowe wpływają na organizm człowieka w zakresie zdrowia fizycznego. Nie można jednak zapominać, że stres wpływa również na psychikę człowieka. Powoduje on zmiany zachowania i może prowadzić do zaburzeń psychicznych, a nawet trwałych zmian osobowości. Takie konsekwencje ma długotrwały stres, ale problemy te mogą również dotyczyć osób, które musiały zmierzyć się z silnymi przeżyciami np. śmiercią bliskiej osoby. W takiej sytuacji reakcją na stres może być zespół stresu pourazowego czy nerwice. Silny stres może również przyczynić się do rozwoju depresji czy zaburzeń osobowości. Aby nie dopuści do rozwoju problemów psychicznych związanych z sytuacjami stresowymi, konieczna jest psychoterapia.
Sytuacje stresowe – jak sobie z nimi radzić?
Reakcja każdego człowieka na sytuacje stresowe jest indywidualna. Ludzki organizm posiada mechanizmy adaptacyjne, które pozwalają mu poradzić sobie w sytuacjach, które odczytuje jako zagrożenie. Jednak nie powinno się polegać tylko na wewnętrznych mechanizmach obronnych. Każdy powinien samodzielnie wypracować sposoby na stres. Najlepiej, jeśli będą one bazować na wcześniejszych doświadczeniach, cechach osobowości oraz możliwościach organizmu. Należy również wspomnieć, że dziś lekarze są zgodni co do tego, że stres można nauczyć się zwalczać. W stosowaniu technik radzenia sobie ze stresem trzeba jednak być systematycznym. Metodami, które najczęściej są polecane do walki z sytuacjami stresowymi, są regularne ćwiczenia np. oddechowe, aktywność fizyczna, relaks i odpoczynek, sen, psychoterapia, hobby.
