Walka z cholesterolem jest problemem wielu osób, często nawet nie zdajemy sobie sprawy, ilu naszych krewnych i znajomych cierpi na problemy zdrowotne, do których przyczynił się nieodpowiedni poziom cholesterolu we krwi. Potocznie mówi się o dobrym (frakcja HDL) i o złym cholesterolu (LDL), czyli o nazwach dwóch lipoprotein. Czynnikami wpływającymi na poziom cholesterolu są między innymi dieta i aktywność fizyczna. Nieodpowiedni poziom cholesterolu we krwi może przyczyniać się do choroby wieńcowej, udaru mózgu czy miażdżycy. Jaką dietę stosować przy wysokim poziomie cholesterolu?
Wysoki poziom cholesterolu – czyli właściwie jaki? Normy i indywidualne podejście
Skoro wysoki cholesterol powoduje takie spustoszenie w naszym organizmie, to po co właściwie jest nam potrzebny do funkcjonowania? Przyjrzyjmy się kilku faktom dotyczącym cholesterolu:
- cholesterol to budulec błon komórkowych;
- cholesterol sprawia, że możliwa jest synteza witaminy D3 (pochodna cholesterolu w skórze pod wpływem promieni słonecznych przekształca się w witaminę D3);
- ułatwia trawienie tłuszczów i wydalanie toksyn.
- bierze udział w produkcji hormonów antystresowych oraz hormonów płciowych żeńskich i męskich (androgeny – czyli np. testosteron; estrogeny; gestageny – czyli np. estradiol i progesteron);
Normy cholesterolu – w zależności od laboratorium – mogą być podane w mmol/l (milimole na litr) lub w mg/dl (miligramy na decylitr).
Cholesterol: norma dla osób zdrowych i chorych z umiarkowanym ryzykiem
- cholesterol całkowity (TC): do 190 mg/dl (5 mmol/l);
- frakcja LDL – cholesterol: do 115 mg/dl (3 mmol/l)
- HDL cholesterol dla mężczyzn: ponad 40 mg/dl (1 mmol/l)
- HDL cholesterol dla kobiet: ponad 45 mg/dl (1,2 mmol/l)
- trójglicerydy: mniej niż 150 mg/dl (1,7 mmol/dl)
Cholesterol: norma dla osób z grupy wysokiego ryzyka
- cholesterol całkowity (TC): do 175 mg/dl (4,5 mmol/l)
- frakcja LDL – cholesterol: do 100 mg/dl (2,5 mmol/l)
- HDL – cholesterol dla mężczyzn: ponad 40 mg/dl (1 mmol/l)
- HDL cholesterol dla kobiet: ponad 45 mg/dl (1,2 mmol/l)
- trójglicerydy: mniej niż 150 mg/dl (1,7 mmol/dl)
Cholesterol: norma dla osób z grupy bardzo wysokiego ryzyka: pacjenci z miażdżycą / cukrzycą / chorobą wieńcową:
- cholesterol całkowity (TC): do 175 mg/dl (4,5 mmol/l)
- frakcja LDL – cholesterol: do 70 mg/dl (1,8 mmol/l)
- HDL – cholesterol dla mężczyzn: ponad 40 mg/dl (1 mmol/l)
- HDL cholesterol dla kobiet: ponad 45 mg/dl (1,2 mmol/l)
- trójglicerydy: mniej niż 150 mg/dl (1,7 mmol/dl)
Objawy wysokiego cholesterolu
Zgubnym w zwalczaniu wysokiego poziomu cholesterolu we krwi jest fakt, iż przez długi czas nie daje on właściwie żadnych objawów i dopóki się nie przebadamy, to tak właściwie nie wiemy o swoim problemie. Niestety, jeśli jesteśmy na bakier z profilaktyką, przygotujmy się na przykrą niespodziankę w postaci choroby wieńcowej czy miażdżycy tętnic.
Choroba wieńcowa zwykle daje o sobie znać w postaci bólu w klatce piersiowej, w konsekwencji prowadząc nawet do zawałów serca czy udaru mózgu, a to za przyczyną blaszek miażdżycowych odkładających się w ścianach tętnic.
Miażdżyca objawia się problemami z koncentracją, biało-żółtawymi plamami(zwanymi żółtakami cholesterolowymi) i zgrubieniami w kącikach oczu, łokciach, ścięgnach Achillesa, kolanach
W parze z wysokim poziomem cholesterolu idzie również otyłość.
Dieta antycholesterolowa – co jeść aby obniżyć poziom cholesterolu?
Podstawowe zasady diety na wysoki cholesterol:
- należy ograniczyć produkty pochodzenia zwierzęcego;
- Spożywaj produkty bogate w błonnik pokarmowy. Rozpuszczalna frakcja błonnika pokarmowego obniża stężenie cholesterolu całkowitego i frakcji LDL. Do diety włącz surowe warzywa i owoce, płatki owsiane, brązowy ryż, makarony razowe oraz grube kasze.
- unikaj cholesterolowych bomb, takich jak: masło, jajka, podroby (np. wątróbka, ozór, serce); ciasta, kremy, czekolady, pełnotłuste mleko, tłuste żółte sery;
- wybieraj: chude mięso, jogurty i twarogi o niskiej zawartości tłuszczu, warzywa, owoce, naturalne soki;
- zastąp śmietanę jogurtem, unikaj smażenia, drób spożywaj bez skóry, usuwaj z wędlin widoczny tłuszcz.
- Włącz do diety warzywa i owoce. Są one źródłem witamin A, E i C o działaniu antyoksydacyjnym. Witaminy te zapobiegają powstawaniu wolnych rodników, które odgrywają istotną rolę w zapoczątkowaniu procesu miażdżycowego. Przyczyniają się także do zmniejszenia stanu zapalnego.
- Ogranicz jednak spożycie soków owocowych, przetworów owocowych takich jak dżemy, marmolady, konfitury. Całkowicie wyklucz z diety owoce w syropie oraz owoce kandyzowane.
Związki chemiczne i witaminy obniżające poziom cholesterolu
Niektóre witaminy i związki chemiczne mogą obniżyć poziom cholesterolu:
- witamina E– dzięki funkcjom zwiększania krzepliwości krwi i rozkurczania naczyń krwionośnych, zapobiega osadzaniu się cholesterolu na ścianach tętnic;
- witamina C– zapobiega przyleganiu tłuszczów do ścianek tętnic;
- polifenole – organiczne związki chemiczne z grupy fenoli, usuwają wolne rodniki. Źródła polifenoli: jagody, winogrona, brokuły, aronia. Ciekawostka: najwięcej polifenoli mają zwykle skórki owoców.
- karotenoidy – grupa organicznych związków chemicznych, np. likopen – naturalny pigment; beta-karoten. Ich ważną funkcją jest hamowanie utleniania lipidów.
Za niski cholesterol właściwy – przyczyny:
- nadczynność tarczycy,
- marskość wątroby,
- niedożywienie,
- diety typu głodówka,
- anemia.
