Osteoporoza, inaczej określana jako zwiększona łamliwość kości, to jedna z chorób, których ryzyko wzrasta wraz z wiekiem i bardzo utrudnia codzienne życie. Spowodowana jest ona przede wszystkim niedoborami wapnia w organizmie. To jeden z najistotniejszych pierwiastków, który jest ważny nie tylko dla utrzymania prawidłowej struktury kości. Odgrywa on również istotną rolę w prawidłowej pracy mięśni oraz układu nerwowego. Warto zatem dbać o jego odpowiednie stężenie, gdyż zapobiega ono wielu problemom zdrowotnym.
Jaką rolę odgrywa wapń w naszym organizmie?
Zdecydowana większość wapnia, bo aż 99% zmagazynowana jest w naszych zębach oraz kościach. Jest on aktywatorem wielu enzymów biorących udział w kluczowych przemianach biochemicznych. Dlatego też pozostały 1% wapnia, krążący we krwi, odgrywa istotną rolę w utrzymaniu homeostazy. W jakich procesach bierze udział wapń? Reguluje przewodnictwo nerwowe, kurczliwość mięśni, gospodarkę hormonalną, pracę serca, a także bierze udział w procesie krzepnięcia. Wpływa także na nasz nastrój oraz proces snu. Prawidłowe stężenie wapnia w naszym organizmie powinno mieścić się w zakresie 2,1-2,6 mmol/l. Jeżeli nie dostarczymy odpowiedniej ilości tego pierwiastka wraz z dietą, nasze ciało zacznie wykorzystywać jego rezerwy zgromadzone w kościach, co w ostateczności doprowadzi do osłabienia struktury kostnej i rozwoju osteoporozy. Dlatego tak istotne jest spożywanie dużej ilości produktów bogatych w wapń, a w określonych sytuacjach dodatkowa suplementacja odpowiednimi preparatami, np. Calperos.
Naturalne źródła wapnia
Wapń to jeden z pierwiastków egzogennych, czyli takich który nasz organizm nie jest w stanie samodzielnie wyprodukować i muszą być dostarczone wraz z dietą. Dobrze przyswajalna forma wapnia, w dodatku w dużej ilości znajduje się przede wszystkim w mleku i przetworach mlecznych, a także w rybach i zrobionych z nich przetworach. Duże ilości wapnia, choć w nieco mniej przyswajalnej formie, znajdują się także w różnego rodzaju roślinach strączkowych, orzechach oraz niepozornej natce pietruszki. Na wchłanianie wapnia wpływają także zawarte w pokarmach fosforany, których nieprawidłowa ilość utrudnia jego przyswajanie w jelitach. Optymalny stosunek wapnia do fosforu powinien wynosić 1,2:1 u dzieci i 1:1 u osób dorosłych. Oprócz fosforanów, do prawidłowego wchłaniania wapnia niezbędna jest jednak dodatkowo witamina D. Z tego powodu liczne leki na osteoporozę zawierają dodatkowo oprócz jonów wapnia, także witaminę D.
Osteoporoza i inne skutki niedoborów wapnia
Skoro wapń jest obecny w wielu spożywanych na co dzień produktach spożywczych, skąd się biorą jego niedobory? Najczęściej spowodowane są one albo bardzo ubogą w wapń dietą, albo też zwiększoną utratą tego pierwiastka wraz z moczem. W większości przypadków jest to efekt chorób nerek lub też diety wysokobiałkowej i wysokosodowej. Warto również pamiętać o tym, że zbyt niski poziom witaminy D, nawet przy odpowiedniej podaży wapnia z dietą, również będzie powodował w organizmie jego niedobory. Dlatego powinno się ją suplementować przez cały rok, a zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Ma to znaczenie zarówno w przypadku dzieci jak i osób dorosłych. Rzadszą, choć również prawdopodobną przyczyną niedoborów wapnia jest przypadkowa resekcja przytarczyc w trakcie usuwania tarczycy. Jakie są objawy niedoboru wapnia? To przede wszystkim:
- apatia;
- osłabienie siły mięśniowej;
- przesuszenie skóry;
- zwiększona łamliwość paznokci;
- mrowienie kończyn.
U niektórych pacjentów, zwłaszcza nefrologicznych, mogą występować gwałtowne spadki poziomu wapnia, które w wyjątkowych sytuacjach mogą wymagać nawet hospitalizacji. Objawiają się one:
- omdleniami;
- dusznościami;
- migrenami;
- zaburzeniami rytmu serca;
- podwójnym widzeniem;
- przykurczami kończyn.
Przewlekły niedobór wapnia z kolei prowadzi u dzieci do krzywicy, a u dorosłych do zmniejszenia masy kostnej i osteoporozy. Co to jest osteoporoza? To choroba metaboliczna, często określana jako „cichy złodziej kości”, objawiająca się:
- Osłabieniem struktury przestrzennej kości;
- Ich demineralizacją;
- Zmniejszeniem ich gęstości;
- Zwiększoną łamliwością kości.
Jej cechą charakterystyczną jest fakt, iż złamania powstają nawet po niewielkim urazie, a ich zrastanie się jest wyjątkowo trudne i długie. Najczęściej pojawia się osteoporoza pierwotna, wynikająca ze starzenia się kości u obu płci. Zdecydowanie częściej występuje ona jednak u kobiet, zwłaszcza tych u których zaszły już zmiany hormonalne o charakterze menopauzalnym. Mowa tu głównie o spadku stężenia estrogenów, odpowiedzialnych za stałe procesy przebudowy kostnej. Statystyki mówią o tym, że na osteoporozę choruje co trzecia kobieta po menopauzie, a także co piąty mężczyzna po 50. roku życia. Z kolei powikłania po osteoporozie są jedną z najczęstszych przyczyn zgonów w krajach wysokorozwiniętych. Z tego względu, zwłaszcza kobietom w okresie menopauzalnym i postmenopauzalnym zaleca się wykonywanie badań densytometrycznych tkanki kostnej i stosowanie odpowiedniej profilaktyki. Obejmuje ona przede wszystkim zażywanie preparatów zawierających odpowiednie ilości wapnia, np. Calperos 1000. Nieco rzadziej obserwowana jest osteoporoza wtórna, będąca skutkiem ubocznym innych chorób metabolicznych lub stosowania niektórych leków, np. heparyny czy glikokortykosteroidów. Ta postać osteoporozy dotyczy osób w każdym wieku.
Leczenie niedoborów wapnia
Leczenie niedoborów wapnia, ze względu na jego istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu naszego organizmu, obejmuje nie tylko suplementację tego pierwiastka, ale również znalezienie przyczyny źródłowej zmniejszonego jego stężenia. Często okazuje się, że wystarczy dodatkowa suplementacja witaminy D lub wyleczenie problemów z nerkami, aby poziom wapnia w organizmie wrócił do normy. Niewielkie niedobory warto spróbować uzupełnić w naturalny sposób, zwiększając jego podaż wraz z witaminą D w spożywanych pokarmach (duże ilości ryb i produktów mlecznych), jednak nie zawsze jest to wystarczające. Wtedy lekarze zalecają sięgnąć po preparaty wapniowe mające status leku, takie jak Calperos. Zawierają one duże dawki dobrze przyswajalnych soli wapnia, w tym przede wszystkim węglanu wapnia, dzięki czemu szybko są w stanie uzupełnić niedobory. Tego typu preparaty warto stosować również w okresie zwiększonego zapotrzebowania organizmu na wapń lub w trakcie rekonwalescencji po złamaniu kości.
Dawkę, którą należy przyjmować powinno się zawsze ustalić z lekarzem prowadzącym, tak aby w pełni zaspokoić dzienne zapotrzebowanie na wapń, wynoszące około 1200 mg. Jest to także ważne dlatego, iż leki na osteoporozę nie mogą być stosowane u niektórych pacjentów. Mowa tu przede wszystkim o osobach chorujących na hiperkalcurię oraz kamicę nerkową, u których dodatkowe ilości wapnia mogą pogorszyć funkcjonowanie ich nerek. Suplementacja nie jest również wskazana u osób z nadczynnością tarczycy oraz stosujących digoksynę, u których może powodować silne zaburzenia rytmu serca.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
Źródła:
l https://www.mp.pl/pacjent/reumatologia/choroby/64948,osteoporoza
l https://www.poradnikzdrowie.pl/sprawdz-sie/badania/wapn-objawy-niedoboru-i-nadmiaru-aa-CcvZ-Lnhb-g4wY.html
l https://biotechnologia.pl/farmacja/suplementacja-wapnia-zdecydowanie-nie-dla-kazdego,15158
l https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/73823,wapn
l https://kcalmar.com/blog/2017/08/18/suplementacja-wapniem-w-praktyce/
