Morfologia krwi służy ocenie składników komórkowych krwi, natomiast biochemia krwi obejmuje badanie składników osocza. Biochemiczne badanie krwi dostarcza wiele cennych informacji i wskazówek ułatwiających postawienie właściwej diagnozy.
Zaleca się przeprowadzanie badań krwi do celów profilaktycznych raz w roku, do momentu, w którym zostaje przez pacjenta ukończone 50 lat – po osiągnięciu tego wieku powinno się wykonywać biochemiczne badanie krwi co sześć miesięcy. Różne zaburzenia metaboliczne i inne, które występują w organizmie, mogą być wykryte dzięki właśnie temu badaniu.
Każda osoba posiada swoje specyficzne enzymy, białka lub inne cząsteczki organiczne. Gdy układ krwionośny przechodzi przez wszystkie narządy, dostarcza pożywienia komórkom i eliminuje niepotrzebne i szkodliwe produkty metabolizmu, a każda zmiana w organie (organach) będzie odzwierciedlona w krążeniu krwi ze zmianą stężenia enzymów, białek itp.
Krew ludzka – podstawowa kompilacja
Krew ma dwa główne składniki:
- osocze
- krwinki.
Taka struktura pozwala przenosić substancje takie jak tlen, dwutlenek węgla, składniki odżywcze, enzymy i inne produkty do wszystkich narządów, tkanek i komórek organizmu.
- Osocze składa się z około 91-92% wody. Pozostałe 8% składa się z białek osocza krwi i śladów innych pierwiastków. Osocze nie tylko transportuje komórki krwi, ale także działa jako przewodnik ciepła. Osocze nie jest klarowną cieczą, ma bardziej słomkowy kolor.
- W krwi znajdują się trzy rodzaje komórek krwi – krwinki czerwone, krwinki białe i płytki krwi.
- Krwinki czerwone (RBC) stanowią około 99% wszystkich kategorii krwinek. Nazwa naukowa krwinek czerwonych to – erytrocyt.
- Czerwone zabarwienie pochodzi z hemoglobiny. Jest to czerwony pigment, który przenosi tlen we krwi.
- Białe krwinki, (WBC), zwalczają choroby i infekcje w organizmie, produkując przeciwciała, które niszczą szkodliwe organizmy.
- Płytki krwi tworzą skrzepy, gdy dochodzi do obrażeń, aby zapobiec utracie krwi z organizmu. Jednakże, jeżeli z jakiegoś powodu w organizmie pojawiają się skrzepy – z powodu na przykład choroby – skrzepy są nazywane zakrzepicąi mogą być niebezpieczne.
Dlaczego wykonuje się badania krwi?
Istnieje wiele powodów, dla których lekarz może zlecić wykonanie badań krwi, ale niektóre z najczęstszych to:
- Aby przetestować lub potwierdzić obecność infekcji lub wirusa.
- Aby sprawdzić stan zdrowia niektórych narządów w organizmie, takich jak wątroba i nerki. Ilość niektórych substancji znajdujących się we krwi może powiedzieć lekarzowi, czy narządy są w dobrym stanie.
- Aby ocenić ogólny stan zdrowia.
- Aby sprawdzić poziomy leków we krwi. Jest to szczególnie ważne w przypadku bardzo toksycznych leków, takich jak digoksyna i lit, które mogą łatwo gromadzić się we krwi powodując poważne skutki uboczne.
- Testy krwi mogą być również użyte do testów genetycznych. Te szukają zaburzeń, takich jak mukowiscydoza.
Analiza biochemiczna i badanie krwi
Po pobraniu krwi w różnych probówkach z antykoagulantem lub bez niego (np. Morfologia krwi wymaga antykoagulantu EDTA, podczas gdy większość analiz biochemicznych wymaga koagulacji krwi w celu uzyskania surowicy, na którym przeprowadza się większość analiz), krew/surowica analizowana jest w różnych maszynach, w zależności od grupy analiz. Główne parametry metaboliczne (glukoza, tłuszcze, białka, enzymy) określa się za pomocą analizatorów biochemicznych, które działają na zasadzie fotometrii/spektrofotometrii, podczas gdy hormony i markery nowotworowe są określane za pomocą analizatorów immunochemicznych. Ich determinacja opiera się głównie na reakcjach At-Ag. Liczbę krwinek z różnicową formułą leukocytów określa się za pomocą analizatorów hematologicznych, których działanie opiera się na różnych zasadach (od potencjometrii do cytometrii przepływowej itp.).
Kompletna analiza morfologii krwi najczęściej oznacza badanie krwi wykonane na analizatorze hematologicznym. Obecnie istnieją różne analizatory hematologiczne z co najmniej 8 parametrami do ponad 20 parametrów w analizie liczby krwinek. Aby uzyskać ogólny przegląd i kontrolę liczby krwinek, wystarczy przeprowadzić analizę analizatora hematologicznego za pomocą 8 parametrów. Niedokrwistość lub inne choroby hematologiczne wymagają analizatora hematologicznego o ponad 8 parametrach.
Wartości referencyjne krwi i innych parametrów biochemicznych
Wartości referencyjne (wcześniejszy termin “wartości normalne”) morfologii krwi i analizy biochemiczne są z góry określonymi zakresami stężeń każdego parametru, w zależności od płci i wieku pacjenta, a także odczynników i urządzeń stosowanych w analizie. Każde laboratorium jest zobowiązane do wskazania wartości referencyjnych w zależności od użytych odczynników i urządzeń.
Zestawienie norm badania krwi
| Badany parametr | Norma |
| Glukoza | 70-100 mg/dl (3,9-5,6 mmol/l) |
| Cholesterol całkowity | 140-200 mg/dl (3,6-5,2 mmol/l) |
| Trójglicerydy (TG) | 50-180 mg/dl (0,55-2,0 mmol/l |
| Mocznik | 2,5-6,4 mmol/l (15-39 mg/dl) |
| Kwas moczowy | 0,15-0,45 mmol/l (2,5-8,0 mg/dl) |
| Białko całkowite (B.c.; T.p.) | 60-80 g/l |
| Albuminy | 3,5-5,0 g/dl |
| Kinaza kreatynowa (CK) | mężczyźni: 18-100 U/l
kobiety: 10-66 U/l |
| Kreatynina | 62-124 mmol/l (0,7-1,4 mg/dl) |
| Dehydrogenaza mleczanowa (LDH) | 120-230 U/l |
| AlAT | 5-40 U/l (85-680 nmol/l) |
| AspAT | 5-40 U/l (85-680 nmol/l) |
| Fosfataza alkaliczna (ALP) | 0,1-0,63 U/l |
| Gamma-glutamylotransferaza GGT | mężczyźni 18-100 U/l
kobiety 10-66 U/l |
| Fibrynogen | 200-500 mg/dl |
| Potas (K) | 3,5-5,0 mmol/l |
| Sód (Na) | 135-145 mmol/l |
| Chlor (Cl) | 95-105 mmol/l |
| Fosfor (P) | 0,81-1,62 mmol/l |
| Wapń (Ca) | 2,2-2,6 mmol/l |
| Żelazo (Fe) | 50-175 mikrogramów/dl |
| Ferrytyna | mężczyźni: 15-200 µg/l;
kobiety: 12-150 µg/l |
