Beta-karoten jest prowitaminą A, która zanan jest głównie z tego, że przyspiesza opalanie. Jednak beta-karoten ma też inne właściwości, które są niezmiernie ważne dla prawidłowego działania organizmu. Wspomaga on m.in. prawidłowe funkcjonowanie narządu wzroku, wzmacnia odporność, niweluje zmiany skórne takie jak trądzik oraz opóźnia starzenie się skóry i pojawianie się zmarszczek. Zobacz, jakie działanie ma beta-karoten oraz w jakich produktach można go znaleźć. Dowiedz się też jakie skutki uboczne ma spożywanie zbyt dużej ilości prowitaminy witaminy A.
Czym jest beta-karoten?
Beta-karoten jest karotenoidem (naturalny barwnik roślinny), który naturalnie występuje w żywności. W układzie pokarmowym zostaje przekształcony w aktywną formę witaminy A, dlatego też nazywany jest często prowitaminą witaminy A. Ta jest natomiast niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jej obecność w ludzkim organizmie wpływa nie tylko na zdrowie, ale i na urodę.
Beta-karoten, gdzie występuje?
Beta-karoten w największych ilościach występuje w warzywach i owocach o pomarańczowej, żółtej i czerwonej barwie. Jego duże ilości znajdują się w marchewce, dyni, pomidorach, pomarańczach czy brzoskwiniach. Duże pokłady beta-karotenu można znaleźć również w papryce, morelach, nektarynkach, melonach oraz mango. Mniejsze ilości prowitaminy A są obecne natomiast w zielonych warzywach liściastych takich jak: szpinak, kalafior, brokuł, jarmuż, sałata, cykoria, fasolka szparagowa i groszek.
Chcąc wzbogacić swoją dietę o beta-karoten, należy pamiętać, że najlepiej przyswaja się w obecności nienasyconych kwasów tłuszczowych. Najlepiej więc warzywa zawierające prowitaminę A spożywać w połączeniu z niedużą ilością oliwy z oliwek lub oleju rzepakowego.
Beta-karoten w organizmie – do czego jest potrzebny?
Beta-karoten w organizmie człowieka pełni szereg ważnych funkcji. Związek ten jako naturalny antyoksydant usuwa wolne rodniki tlenowe, które odpowiadają za wywołanie chorób zagrażających zdrowiu i życiu. Ważną właściwością prowitaminy A jest również obniżanie poziom złego cholesterolu we krwi. Stąd też dieta oparta na beta-karotenie zalecana jest osobom cierpiącym na choroby serca oraz miażdżycy.
Prozdrowotne działanie beta-karotenu notuje się też w zakresie poprawy funkcjonowania narządu wzroku. Minimalizuje on ryzyku wystąpienia takich schorzeń jak zespół suchego oka, zaćma, zwyrodnienie plamki żółtej. Wszystkie te choroby mogą prowadzić do utraty wzroku.
Kolejnym zadaniem beta-karotenu w organizmie jest wspomaganie jego odporności immunologicznej. W okresie zimowo-jesiennym substancja ta pozwala skutecznie walczyć z chorobami i infekcjami. Dodatkowo jako przeciwutleniacz beat-karoten hamuje namnażanie się wirusów, bakterii i grzybów. Wskazuje się również, że prowitamina A działa zapobiegawczo w zakresie nowotworów jamy ustnej, krtani i pęcherza moczowego.
Beta-karoten nie tylko na zdrowie, ale i na urodę!
Beta-karoten to substancja działająca nie tylko prozdrowotnie. Wywiera on również pozytywny wpływ na urodę. Wskazywany jest jako związek hamujący oznaki starzenia się. Jest to możliwe dzięki temu, że beta-karoten stymuluje produkcję włókien kolagenowych. Prowitamina A jest więc częstym składnikiem kremów na zmarszczki. Oprócz opóźniania procesów starzenia się beta-karoten działa również regulująco na pracę gruczołów łojowych. Stąd jego zastosowanie jako składnik kosmetyków do cery trądzikowej.
Beta – karoten a opalanie
Beta-karoten znany jest przede wszystkim z tego, że przyspiesza opalania. Z tych właściwości również korzysta kosmetyka. Substancja ta jest powszechnym składnikiem samoopalaczy oraz kosmetyków chroniących skórę przed promieniowaniem UV i minimalizujących ryzyko poparzenia słonecznego.
Trzeba jednak pamiętać, że kosmetyki z beta-karotenem nie tylko przyspieszają opalanie. Związek ten znajduje się naturalnie w skórze człowieka. Magazynowany przez nią, przedłuża efekty opalenizny, a przy tym chroni skórę przed promieniowaniem słonecznym. Beta- karoten uznawany jest za naturalny filtr przeciwsłoneczny i pozwala ochronić skórę przed powstawaniem nieestetycznych plam i przebarwień powstałych w wyniku intensywnego zażywania kąpieli słonecznych.
Prowitamina A – czy zawsze jest zdrowa?
Prowitamina A znacznie wpływa na prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Trzeba jednak pamiętać, że jej nadmierna ilość może prowadzić do skutków ubocznych. Pierwszym, jaki można zauważyć przy spożywaniu zbyt dużej ilości beta-karotenu jest żółte zabarwienie skóry. Stan ten określany jest mianem żółtaczki marchewkowej lub karotenodermią. Nie stanowi on zagrożenia dla życia, ale wygląda nieestetycznie. Aby pozbyć się marchwiowego odcienia skóry, należy odstawić preparaty z beta-karotenem lub ograniczyć jedzenie produktów zawierających ten związek. Zabarwienie skóry powróci do normy po kilku dniach. Przy długim zażywaniu beta-karotenu w niewskazanych dawkach zażółcenie skóry w formie lekkiej może utrzymywać się stale.
Zbyt duże ilości witaminy A w organizmie mają również negatywny wpływ na wzrok, kości, wywołują problemy skórne oraz zaburzenia w ośrodkowym układzie nerwowym. Beta-karoten w dużych ilościach może również prowadzić do patologii układu rozrodczego oraz być toksyczny dla wątroby. Objawy przedawkowania beta-karotenu to: nudności, wymioty, zaburzenia miesiączkowania, osłabienie, choroby skóry, zaburzenia psychiczne. Na witaminę A w dużych ilościach muszą uważać przede wszystkim kobiety w ciąży. W ich przypadku beta- karoten w dużych ilościach uszkadza płód. Maksymalna dawka dzienna karotenoidów to 25 mg.
