Na zapalenie ucha środkowego najczęściej cierpią dzieci (choć choroba może się także przydarzyć osobom dorosłym). W grupie ryzyka są maluchy do 2 roku życia. Dane medyczne wskazują, że w pierwszych dwóch latach życia na zapalenie ucha środkowego zachorowało aż 65% dzieci. Co więcej, choroba lubi się odnawiać, bowiem u ok. 30% zapalenie wystąpiło więcej niż trzy razy. Zapalenie ucha środkowego jest niezwykle uciążliwą i bolesną chorobą. Zobacz, skąd się bierze, jak ją leczyć i przeciwdziałać groźnym powikłaniom.
Zapalenie ucha środkowego zaliczane jest do chorób wieku dziecięcego. Najczęściej występuje u dzieci do 3 roku życia. Lekarze obserwują tu zależność – im dziecko jest starsze, tym ryzyku zachorowania mniejsze.
Jakie są przyczyny zapalenia ucha środkowego u dziecka?
Jako główną przyczyną zapalenia ucha środkowego u dziecka podaje się anatomię. U maluchów trąbka słuchowa jest krótka, szeroka, a ponadto przebiega poziomo, łączący jamę bębenkową z gardłem. Sprawia to, że jej ujście jest trwale otwarte, mogą więc do niej bez przeszkód dostać się bakterie i wirusy nagromadzone w nosogardzieli. Stąd też zapalenie ucha środkowego u dziecka bardzo często jest powikłaniem po infekcji górnych dróg oddechowych.
Zazwyczaj za zapalenie ucha środkowego u dzieci odpowiedzialne są bakterie, te które wywołują zapalenie gardła czy krtani. Może się też zdarzyć, że zapalenie ucha będzie miało podłoże wirusowe. W tym przypadku odpowiedzialnością trzeba obarczyć wirusy grypy, paragrypy, adenowirusy oraz rhinowirusy. Powodują one powstawanie wysięku, który jest doskonałą pożywką dla bakterii.
Jako czynniki podwyższające ryzyko zapalenia ucha środkowego u dziecka wskazuje się również:
- nieprawidłowości w budowie podniebienia
- przerost migdałków, zwłaszcza tzw. przerośnięty trzeci migdał, zamykającego ujście trąbki słuchowej
- niedrożność trąbki słuchowej, spowodowana np. obrzękiem alergicznym błony śluzowej wyścielającej trąbkę
- przewlekłe zapalenie zatok, a także choroby zakaźne – płonica, odra czy ospa wietrzna
- narażanie dziecka na dym papierosowy, który podrażnia śluzówkę nosa i gardła.
Na czym polega zapalenie ucha środkowego?
Nasilające się infekcje wywołane bakteriami i wirusami powodują, że narasta obrzęk błony śluzowej, która wyściela trąbkę słuchową. Powoduje to upośledzenie jej drożności oraz zaburzenia ciśnienia wewnątrz ucha. W efekcie mamy do czynienia z obrzękiem błony bębenkowej i nadprodukcją śluzu, który nie może swobodnie odpływać (jest to spowodowane niedrożnością trąbki słuchowej). Zbędny śluz gromadzi się i może powodować pęknięcia błony bębenkowej, co objawia się sączącą się wydzieliną z ucha.
Jakie są objawy zapalenia ucha środkowego u dziecka?
Zapalenie ucha środkowego u dziecka większości osób kojarzy się z bardzo silnym bólem, który odczuwa maluch. Należy jednak pamiętać, że w ok. 20% zachorowań dolegliwości bólowe nie występują prawie wcale. Oprócz bólu jako objawy zapalenia ucha środkowego u dziecka wymienia się: wysoką gorączkę dochodząca nawet do 40 stopni, niepokojem i problemami ze snem, niechęcią do ssania, wymiotami, biegunką. U starszych dzieci pojawia się też niedosłuch i szum w uszach, ale dominujący jest ból ucha. Ból ucha przy zapaleniu jest pulsujący i nasilający się w nocy oraz w pozycji leżącej. Zmniejsza się on, kiedy pojawia się wyciek z ucha.
Jak zdiagnozować zapalenie ucha środkowego?
W celu rozpoznania zapalenia ucha środkowego w pierwszej kolejności wykonuje się badanie otoskopowe. Polega ono na oglądaniu za pomocą wziernika wnętrza przewodu słuchowego zewnętrznego oraz błony bębenkowej. W niektórych przypadkach lekarz może dodatkowo zlecić wykonanie zdjęcia RTG kości skroniowej. Dodatkowe badania są zazwyczaj przeprowadzane, kiedy zachodzi prawdopodobieństwo wystąpienia powikłań takich jak zapalenie wyrostka sutkowatego.
Leczenie zapalenia ucha środkowego u dziecka
W przypadku potwierdzenia diagnozy zapalenia ucha środkowego u dziecka rozpoczyna się leczenie. Rodzice powinni pamiętać, że do lekarza z maluchem trzeba udać się obowiązkowo, kiedy występuje gorączka powyżej 39 stopni, wymioty, biegunka oraz silny ból ucha. Przed wizytą warto dziecku podać sprawdzony lek przeciwbólowy, nie można natomiast samodzielnie aplikować żadnych specjalistycznych farmaceutyków czy też kropelek do ucha.
Antybiotyki na zapalenie ucha środkowego lekarz zaleci podawać tylko w określonych przypadkach. Do takich zalicza się: wiek pacjenta (mniej niż pół roku), wysoką gorączkę, wycieki z ucha oraz obustronne zapalenie ucha środkowego. W przypadkach, gdy dziecko jest starsze, a infekcja przebiega stosunkowo łagodnie wystarczy podawać leki przeciwbólowe. Przy zapaleniu ucha środkowego u dziecka ważna jest również higiena. W przypadku pojawienia się ropnej wydzieliny konieczna jest systematyczna zmiana opatrunków oraz stosowanie kropli do ucha przepisanych przez lekarza. Dla ulżenia można również zastosować domowe sposoby na zapalenie ucha środkowego takie jak ciepłe i suche okłady na ucho.
Leczenie ostrego zapalenia ucha środkowego u dziecka trwa ok. 3 tygodnie. Po zakończonej kuracji należy powtórzyć badanie ucha i upewnić się, że infekcje minęła. Lekarz powinien skontrolować, czy w wyniku zapalenia nie doszło do upośledzenia słuchu oraz czy w jamie bębenkowej nie zalega wydzielina. Nieleczone zapalenie ucha środkowego u dziecka może powodować wiele powikłań np. zapalenie wyrostka sutkowatego, niedowład, porażenie obwodowego nerwu twarzowego, niedosłuch czy zapalenie ucha wewnętrznego.
