Zawał serca to jedna z najgroźniejszych konsekwencji choroby niedokrwiennej serca. Zawał serca polega na całkowitym zamknięciu przepływu krwi przez naczynia wieńcowe do określonego regionu serca. Na zawał serca narażone są przede wszystkim osoby cierpiące na miażdżycę, czyli zwężenie naczyń poprzez odkładanie się w nich złotego cholesterolu. Trzeba jednak pamiętać, że zawał serca może wystąpić i bez miażdżycy. Zobacz, jak rozpoznać zawał serca.
Zawał mięśnia sercowego spowodowany jest nagłym ograniczeniem przepływu krwi przez tętnice wieńcowe. Te ostatnie odpowiedzialne są za doprowadzenie krwi do mięśnia sercowego. W ludzkim ciele występują dwie tętnice wieńcowe: lewa i prawa, z czego ta pierwsza jest większa. Zawał serca może mieć różne stopnie nasilania. Mówimy więc o ostrym zespole wieńcowym bez uniesienia odcinka ST, czyli zawale serca przy zmniejszonym, ale zachowanym przepływie krwi przez tętnice. Drugi rodzaj zawału serca to ostry zespół wieńcowy z uniesieniem odcinka ST, czyli zawał serca, kiedy tętnica jest całkowicie zamknięta.
Jakie są przyczyny zawału serca?
Najczęściej wymienianą przyczyną zawału serca jest miażdżyca, czyli choroba polegająca na zwężeniu naczyń przez odkładanie się w nich złego cholesterolu. Bezpośrednią przyczyną zawału mięśnia sercowego są uszkodzenia blaszki miażdżycowej. W efekcie uszkodzenia te powodują zamknięcia naczyń i wystąpienie niedokrwienia. Na podwyższenie ryzyka wystąpienia zawału serca ma niezdrowy tryb życia. Jako czynniki ryzyka zawału mięśnia sercowego wymienia się:
- nadmiar “złego cholesterolu” LDL
- palenie papierosów
- cukrzyca
- nadciśnienie tętnicze
- otyłość
- brak aktywności fizycznej
- niewłaściwa dieta.
Wystąpienie zawału serca warunkowane jest też przez wiek i płeć. Najbardziej narażone są na niego mężczyźni w wieku starszym oraz osoby, u których w rodzinie wcześniej zdarzyły się zawały serca.
Lekarze wskazują, że przyczyną zawału serca może być też:
- skurcz tętnicy wieńcowej
- zapalenie tętnicy wieńcowej
- zator (fragment zakrzepu z innego miejsca płynący z prądem krwi)
- wady anatomiczne
- bardzo nasilona niedokrwistość
- ciężkie wady zastawki aortalnej.
Jakie są typowe objawy zawału mięśnia sercowego?
Objawy zawału serca mogą być zróżnicowane. W niektórych przypadkach (przede wszystkim, kiedy dochodzi do zablokowania małej tętnicy) objawy mogą być w ogóle nieodczuwalne. Trzeba jednak pamiętać, że przy zamknięciu dużej tętnicy zawał serca najczęściej prowadzi do śmierci. Wtedy też pojawiają się charakterystyczne objawy zawału mięśnia sercowego, do których zalicza się ból w klace piersiowej mający postać stałego, silnego, piekącego, gniotącego, dławiącego, promieniującego do szyi, lewego ramienia i burzach, nieustępującego po podaniu nitrogliceryny czy działania przyczyny i niewywołanego przez czynniki zewnętrzne np., stres czy wysiłek fizyczny.
Bólowi klatki piersiowej przy zawale serca mogą ponadto towarzyszyć: duszności, bladość, poty, kołatanie serce, przyspieszone bicie serca, omdlenie, ból brzucha, nudności, stan podgorączkowy.
Jak rozpoznać zawał serca?
Diagnozę zwału serca stawia się na postawie analizie objawów oraz EKG oraz badanie krwi, w którym oznacza się markery zawały serca. W zakresie diagnozy lekarz przede wszystkim oceniana odcinek ST, który widoczny jest na EKG. W niektórych przypadkach na podstawie EKG można stwierdzić, która z tętnic uległa zamknięciu lub zablokowaniu. Przy badaniach krwi sprowadza się przede wszystkim poziom enzymów troponiny i kinazy kreatynowej. Należy jednak pamiętać, że wzrost poziomu tych enzymów nie idzie w czasie z pojawianiem się objawom, stąd też, aby potwierdzić zawał serca, zazwyczaj wykonuje się szereg badań krwi w odstępie kilku godzin. W diagnostyce zawału mięśnia sercowego stosuje się też tomografię komputerową oraz angiografię naczyń wieńcowych, czyli koronarografię. W ten sposób można potwierdzić wystąpienie zawału oraz ustalić, która z tętnic została zamknięta lub zablokowana.
Jak leczy się zawał serca?
W przypadku wystąpienia zawału serca, leczenie trzeba podjąć natychmiast, jeszcze przed przyjęciem do szpitala. W przypadku podejrzenia zawału serca konieczne jest wezwanie pogotowia. Ratownicy jeszcze w domu lub w kartce podają pacjentowi leki takie jak kwas acetylosalicylowy oraz tlen. Leczenie szpitalne zależy od tego, z jakim typem zawału mięśnia sercowego mamy do czynienia. W przypadku ostrego zespołu wieńcowego z uniesionym odcinkiem ST wykonuje się najczęściej przezskórną angioplastykę wieńcową. Zabieg powinien być wykonany w ciągu 2 godzin od przyjęcia pacjenta do szpitala. Alternatywne rozwiązanie to leczenie fibrynolityczne (rozpuszczenie zakrzepów lekami) lub wszczepienie by-passów. Leczeniu operacyjno-zabiegowemu towarzyszy farmakoterapia. Leki podawane są doustnie lub dożylnie.
Rehabilitacja po zawale serca
Pacjenci, którzy przeszli zawał serca powinni przejść rehabilitację, która jest jednym z elementów terapii. Rehabilitacja po zawale serca prowadzona jest przez 2-3 miesiące. Należy pamiętać, że nawet przy podjęciu leczenia i przejściu rehabilitacji zawał serca może mieć przykre konsekwencje dla zdrowia. Jako powikłania wskazuje się niewydolność serca, pęknięcie ściany serca, zaburzenia rytmu serca czy zaburzenia funkcji zastawek.
