Gaz jelitowy lub powietrze w przewodzie pokarmowym zwykle nie jest zauważane, dopóki nie zaczniemy bekać lub wypuszczać go doodbytniczo (wzdęcia). Cały przewód pokarmowy, od żołądka do odbytu, zawiera gaz jelitowy jako naturalną konsekwencję połykania i trawienia.
W rzeczywistości niektóre pokarmy, takie jak fasola, nie są całkowicie rozkładane, dopóki nie dotrą do jelita grubego (okrężnicy), gdzie bakterie działają (fermentują) je.
Nadmierna produkcja gazu i zwiększone wzdęcia mogą wystąpić z powodu:
- większej zdolności niektórych bakterii do wytwarzania gazu;
- nieprawidłowego wchłaniania cukrów i polisacharydów, na przykład w przypadku osób z przewlekłym zapaleniem trzustki, z niewydolnością trzustki, cierpiących na celiakię;
- przerostu bakteryjnego jelita cienkiego.
Nadmiar gazu jelitowego może być spowodowany spożywaniem zbyt dużej ilości niektórych pokarmów, niezdolnością do pełnego trawienia pewnych pokarmów lub zakłóceniem bakterii normalnie występujących w okrężnicy. Przyjrzyjmy się z bliska przyczynom powstawania niekomfortowych gazów w jelitach. Jak sobie z nimi radzić?
Kilka faktów dotyczących gazów jelitowych
Gaz gromadzony jest na dwa główne sposoby. Połknięcie powietrza podczas jedzenia lub picia może powodować gromadzenie tlenu i azotu w przewodzie pokarmowym. Po drugie, podczas trawienia pokarmu gromadzą się gazy trawienne, takie jak wodór, metan i dwutlenek węgla. Każda z tych metod może powodować wzdęcia.
Jelita zwykle zawiera gaz, który jest szybko przenoszony przez jelito cienkie do okrężnicy. Ilość normalnie występującego gazu zależy od działania bakterii okrężnicy na niestrawioną żywność docierającą do okrężnicy i prędkości, z jaką gaz przechodzi przez jelita. U osób zdrowych większość gazu jelitowego, który jest przekazywany jest gazem produkowanym w okrężnicy i nie jest przenoszona z górnych jelit.
Definicja nadmiernego gazu jelitowego różni się w zależności od osoby. Niektórzy uważają nadmierny gaz za wzmożone odbijanie, inni z kolei przepuszczanie gazu (wzdęcia), a jeszcze inni uczucie pełności w jamie brzusznej. Chociaż wszyscy przechodzą okresy nadmiernego występowania gazu w organizmie (szczególnie wzdęcia) dopiero gdy objawy stają się chroniczne, zaczyna nas to niepokoić.
Żywność, która powoduje nadmiar gazu w jelitach
Żywność, która powoduje powstawanie uciążliwych gazów jelitowych u jednej osoby, może nie powodować ich u kogoś innego. Typowe produkty i substancje wytwarzające gazy w jelitach obejmują:
- Fasola i soczewica
- Warzywa, takie jak kapusta, brokuły, kalafior i brukselka (warzywa kapustne)
- Otręby
- Produkty mleczne zawierające laktozę
- Fruktoza, która występuje w niektórych owocach i stosowana jako słodzik w napojach bezalkoholowych i innych produktach
- Sorbitol, substytut cukru występujący w niektórych cukierkach bez cukru, gumach i sztucznych słodzikach
- Napoje gazowane, takie jak cola lub piwo.
Zaburzenia trawienia, które powodują nadmiar gazu w jelitach
Nadmierny gaz jelitowy – odbijanie się lub wzdęcia ponad 20 razy dziennie – czasami wskazuje na zaburzenia, takie jak:
- Autoimmunologiczne zapalenie trzustki
- Nietolerancja glutenu
- choroba Crohna
- Cukrzyca
- Zaburzenia odżywiania
- Refluks żołądkowo-przełykowy (GERD)
- Gastropareza (stan, w którym mięśnie ściany żołądka nie działają prawidłowo, zakłócają trawienie)
- Nieswoiste zapalenie jelit (IBD)
- Niedrożność jelit
- Zespół jelita drażliwego
- Nietolerancja laktozy
- Wrzód trawienny
- Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (rodzaj zapalnej choroby jelit).
Jak unikać uciążliwych gazów jelitowych?
Istnieje wiele sposobów leczenia wzdęć, w zależności od przyczyny problemu. Aby zapobiegać wzdęciom, spróbuj wykonać następujące czynności:
- Przyjrzyj się uważnie swojej diecie. Jeśli zawiera dużą ilość węglowodanów, które są trudne do strawienia, spróbuj je zastąpić. Węglowodany, które są łatwiej strawne, takie jak ziemniaki, ryż i banany, są dobrymi substytutami.
- Prowadź dziennik, w którym będziesz zapisywać, co jesz. Pomoże to zidentyfikować wyzwalacze nadmiernych gazów w przewodzie pokarmowym. Po zidentyfikowaniu produktów, które powodują nadmierne wzdęcia, możesz nauczyć się ich unikać lub jeść ich mniej.
- Jedz mniejsze porcje, ale częściej. Staraj się jeść od pięciu do sześciu małych posiłków dziennie zamiast trzech większych, aby pomóc w procesie trawienia.
- Żuj prawidłowo. Unikaj robienia wszystkiego, co może zwiększyć ilość powietrza, które połykasz. Obejmuje to sprawdzenie, czy prawidłowo żujesz jedzenie i unikanie gumy do żucia lub palenia.
- Bądź aktywny fizycznie. Ćwiczenia wspomagają trawienie i mogą zapobiegać wzdęciom.
- Wypróbuj leki dostępne bez recepty. Należą do nich tabletki złożone z węgla drzewnego, które pochłaniają gaz w układzie trawiennym, leki zobojętniające kwas żołądkowy, odpowiednie suplementy diety. Ważne jest, aby pamiętać, że te leki tylko tymczasowo zapewniają ulgę.
Nadmierny gaz w przewodzie pokarmowym – kiedy iść do lekarza?
Sam gaz jelitowy rzadko wskazuje na poważny stan chorobowy. Może powodować dyskomfort i zażenowanie, ale zwykle jest to znak normalnie funkcjonującego układu trawiennego. Jeśli masz kłopot z gazem jelitowym, spróbuj zmienić dietę.
Należy jednak skonsultować się z lekarzem, jeśli gazy jelitowe są uporczywe, ciężkie lub jeśli wiążą się z wymiotami, biegunką, zaparciami, niezamierzoną utratą wagi, krwią w stolcu lub zgagą.
