Morfologia krwi to najczęściej wykonywane badanie diagnostyczne. Badanie to traktowane jest jako to ogólne i pomaga we wczesnym wykrywaniu wielu chorób. Wyniki morfologii należy porównać z normami, które podawane są przez pracownię analityczną wykonującą testu. Wyniki morfologii można przeanalizować samodzielnie, ale najlepiej uda się z nimi do lekarza ogólnego. Zobacz, jak czytać wyniki badania krwi.
Morfologia to badanie krwi, którego wyniki pokazują zawartość poszczególnych komórek krwi. Krew to rodzaj płynnej tkanki łącznej, która krąży wewnątrz naczyń krwionośnych. Składa się z płynnego osocza, które stanowi ok. 60% objętości krwi oraz elementów morfotycznych, czyli czerwonych krwinek (erytrocytów), białych krwinek (leukocytów) oraz płytek krwi (trombocytów).
Krew w organizmie człowieka
W organizmie człowieka znajduje się ok. 5,5 litrów krwi. Pełni ona wiele ważnych funkcji. Jest ona odpowiedzialna m.in. za:
- Rozprowadzenie tlenu i odprowadzenie dwutlenku węgla z tkanek płuc;
- Rozprowadzanie po organizmie substancji odżywczych, pierwiastków, witamin oraz hormonów;
- Odprowadzenie do narządów wydalniczych, czyli nerek, płuc i gruczołów potowych zbędnych i szkodliwych substancji;
- Uczestniczy w obronie organizmu przed drobnoustrojami i patogenami;
- Uczestniczy w regulowaniu temperatury ciała;
- Utrzymuje w granicach pH ciała.
Aby sprawdzić, czy wszystkie te procesy mogą przebiegać prawidłowo, wykonuje się badanie diagnostyczne jakim jest morfologia krwi. Test ten pozwala ocenić stan zdrowia oraz umożliwia rozpoznanie stanu zapalnego infekcji, anemii i wielu innych procesów chorobowych.
Morfologia krwi – co trzeba wiedzieć o badaniu?
Morfologia to podstawowe badanie, które powinno się profilaktycznie wykonywać raz w roku. Test jest bardzo rozległy, a zakres norm w badaniu morfologicznym krwi szeroki. Wyniki badania krwi zależą od wielu czynników i nie należy ich rozpatrywać w oderwaniu od innych elementów procesu diagnostycznego. Najlepiej jest interpretację morfologii pozostawić lekarzowi. Samodzielna ocena testu krwi nie jest łatwa, ponieważ należy znać zależności pomiędzy poszczególnymi wartościami. Z reguły pojedyncze odchylania od normy nie jest powodem do niepokoju, a przy groźnych schorzeniach dochodzi do znacznych odchyleń.
Jak czytać wyniki badania krwi? Hematokryt (HCT)
Norma hematokrytu (HCT):
- kobiety: 37-47 %
- mężczyźni: 42-52 %
Wyniki badania krwi mogą wskazywać zarówno podwyższony, jak i obniżony hematokryt. W tym pierwszym przypadku może być on spowodowany wzrostem liczby czerwonych krwinek, do którego dochodzi w wyniku nadkrwistości pierwotnych i wtórnych, przy przewlekłej chorobie płuc, nowotworach, nerek, przy odwodnieniu, nadmiernym poceniu się, zmniejszonej objętości osocza, zapaleniu otrzewnej oraz przy rozległych oparzeniach. Spadek hematokrytu to natomiast podejrzenie anemii, krwawienia, chorób szpiku kostnego, przewodnienia.
Jak czytać wyniki badania krwi? Hemoglobina (HGB, HB)
Normy hemoglobiny (HGB, Hb):
- kobiety: 11,5-16,0 g/dl (7,2-10,0 mmol/l)
- mężczyźni: 12,5-18,0 g/dl (7,8-11,3 mmol/l)
Zwiększone stężenie poziomu hemoglobiny w morfologii krwi oznacza niedokrwistość i zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, do której może dojść np. przy odwodnieniu. W przypadku obniżeniu poziomu hemoglobiny najczęściej spowodowane jest anemią lub przewodnieniem organizmy.
Jak czytać wyniki badania krwi? Białe krwinki (WBC, leukocyty)
Norma krwinek białych (leukocytów, WBC):
- 4,0-10,8 x 109/l
Wzrost białych krwinek to leukocytoza. Może ona mieć przyczyny fizjologiczne, takie jak wysoka temperatura otoczenia, nadmierna ekspozycja ciała na słońce, ciąża, duży wysiłek fizyczny lub stres. Wzrost leukocytów możliwy jest również w wyniku stanów zapalnych, uszkodzenia tkanek, zakażenia, zatrucia, nowotwory.
W przypadku spadku białych krwinek mówimy o leukopenii. Niski poziom białych krwinek w morfologii rodzi podejrzenia chorób zakaźnych o podłożu wirusowym. Może on świadczyć o WZW, grypie, zakażeniu HIV, odrze, różyczce, ospie wietrznej. Leukopenia występuje też przy uszkodzeniu szpiku kostnego przez produkty chemiczne i pominie jonizujące przy aplazji, hipoplazji szpiku, chorobach z grupy kolagenoz, przerzutach nowotworowych do szpiku kostnego, białaczkach, ciężkich zakażeniach bakteryjnych.
Jak czytać wyniki badania krwi? Bazofile
Norma bazofilów (BASO):
- 0-0,2 x 109/l
Jeśli morfologia krwi wskazuje na podwyższone BASO, może to świadczyć o przewlekłych stanach zapalnych przewodu pokarmowego, przewlekłej białaczce szpikowej, wrzodziejącym zapaleniu jelit, niedoczynności tarczycy oraz chorobie Hodgkina. Wyniki poniżej normy to natomiast znak, że w organizmie mogą występować ostre infekcje, ostra gorączka reumatyczna, niedoczynność tarczycy, ostre zapalenie płuc, stres.
Jak czytać wyniki badania krwi? Eozynofile
Norma eozynofilów (EOS):
- 0-0,45 x 109/l
Podwyższone EOS wywołują choroby alergiczne zakaźne, pasożytnicze i hematologiczne, astmę oskrzelową, katar sienny, łuszczyca. Podwyższenie tego parametru w morfologii krwi może też wynikać z zażywania niektórych leków. Przyczyną spadku tego parametru są zakażenia, dur brzuszny, czerwonka, posocznica, urazy, oparzenia, wysiłek fizyczny oraz działanie hormonów nadnerczowych.
Jak czytać wyniki badania krwi? Neutrofile
Norma neutrofilów (NEUT):
- 1,8-7,7 x 109/l
Podwyższenie NEUT to objaw zakażeń miejscowych i ogólnych, chorobach nowotworowych, hematologicznych, urazów, krwotoków, zawałów, chorób metabolicznych. Podwyższony parametr może też występować u palaczy i kobiet w ciąży. NEUT poniżej normy to natomiast objaw zakażeń grzybiczych, wirusowych, bakteryjnych, toksycznego uszkodzenia szpiku.
Jak czytać wyniki badania krwi? Limfocyty
Norma limfocytów (LYMPH):
- 1,0-4,5 x 109/l
Liczba limfocytów wzrasta przy chłoniakach, przewlekłej białaczce limfatycznej, szpiczaku mnogim, odrze, śwince, gruźlicy, kile, różyce, chorobach immunologicznych oraz krztuścu. Spadek LYMPH to natomiast wynik ciężkich zakażeń wirusowych oraz stosowania leków sterydowych.
Jak czytać wyniki badania krwi? Pozostałe normy
Norma monocytów (MONO):
- 0-0,8 x 109/l
Normy krwinek czerwonych (erytrocytów, RBC):
- kobiety: 4,2-5,4 x 1012/l
- mężczyźni: 4,7-6,1 x 1012/l
Norma płytek krwi (trombocytów, PLT):
- 130-450 x 109/l
Norma rozkładu objętości krwinek czerwonych:
- 11,5-14,5 %
Normy średniej objętości krwinek czerwonych:
- kobiety: 81-99 fl
- mężczyźni: 80-94 fl
Norma średniej zawartości hemoglobiny (MCH):
- 27-31 pg
Norma średniego stężenia hemoglobiny (MCHC):
- 33-37 g/dl
