W XXI wieku troszczymy się nie tylko o swoje zdrowie, ale także i wygląd. Tuż przed Sylwestrem, wakacjami lub weselem rozpoczynamy maraton po szczupłą sylwetkę. Zaczynamy się zdrowo odżywiać, zapisujemy się na siłownię i szukamy produktów niskokalorycznych. Niewątpliwie napoje i słodycze „light” zawierające zamiast tradycyjnego cukru spożywczego słodziki, doskonale wpisują się w nasz nowy styl żywienia. Jednym z częściej z spotykanych jest aspartam. Jednakże czy jest one zdrowy? Czy włączenie go do swojej diety jest bezpieczne? Dowiedzmy się!
Pytanie 1. Co to jest aspartam?
Aspartam to związek chemiczny należący do grupy słodzików. Został wynaleziony w 1965 roku przez chemika Jamesa Schlattera, pracującego dla firmy farmaceutycznej G.D. Searle & Company. Naukowiec odkrył ten słodzik przez przypadek. Nie spodziewał się jego słodkiego smaku do momentu, gdy podczas badań naukowych, wbrew zasadom bezpieczeństwa, polizał swój palec.
Następnie 20 lat później rozpoczęła się masowa produkcja aspartamu. Słodzik ten przeszedł szereg badań i został dopuszczony do produkcji. Obecnie dzięki słodkiemu smakowi jest stosowany jako „słodzik stołowy”, a także w produkcji żywności dietetycznej o obniżonej kaloryczności[1]. Zgodnie z przepisami Unii Europejskiej dodatek aspartamu do produktu spożywczego oznacza się numerem E 951[2].
Pytanie 2. Jakie właściwości ma aspartam?
Aspartam to biały lub prawie biały, krystaliczny proszek[3]. Dosyć trudno rozpuszcza się w wodzie i etanolu. Słodzik ten praktycznie nie rozpuszcza się w tłuszczach. Jego niezwykłą właściwością, jest zdolność do nadawania słodkiego smaku żywności i napojom. Okazuje się, że jest on prawie 200 razy słodszy od sacharozy, czyli tradycyjnego cukru spożywczego. Dzięki temu w produktach spożywczych może być stosowany w bardzo małych dawkach i nie dostarcza kalorii[4].
Pytanie 3. Aspartam a cukrzyca?
Jak wskazano w zaleceniach ekspertów z Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, osoby chorujące na cukrzycę, mogą w ramach zdrowej i prawidłowo zbilansowanej diety włączyć spożywanie słodzików takich jak np. aspartam[5]. Wiele z nich cechuje się dużo słodszym smakiem od cukru, nie dostarcza kalorii, a także nie wpływa na poziom glikemii, co jest szczególnie ważne w kontroli terapii cukrzycy.
Pytanie 4. Czy aspartam szkodzi? Czy powoduje skutki uboczne?
Zdaniem Europejskiego Urzędu do Spraw Bezpieczeństwa Żywności, aspartam spożywany w rekomendowanych dawkach (tzn. maksymalnie 40mg/kg masy ciała na dzień) jest bezpieczny i nie stanowi zagrożenia dla zdrowia. Nie ma dowodów, aby w jakikolwiek sposób szkodził zdrowiu, powodował skutki uboczne lub był rakotwórczy2.
Przeczytaj też: Czy aspartam jest szkodliwy dla organizmu człowieka?
Co więcej, także w badaniach FDA, czy Amerykańskiej Agencji ds. Żywności i Leków[6] udowodniono, że stosowanie aspartamu nie wiąże się z żadnymi skutkami ubocznymi. Podkreślono jednak, że wybrane osoby mogą wykazywać szczególną wrażliwość na ten związek i w związku z wysokim spożyciem tego słodzika odczuwać bóle głowy lub zmiany nastroju.
Pytanie 5. Czy aspartam jest bezpieczny?
Aspartam jako dodatek do żywności został uznany za bezpieczny przez wiele, bo ponad 100 organizacji zajmujących się bezpieczeństwem żywności. Wśród nich należy wymienić takie jak: UK Food Standards Agency, Health Canada i Food Standards Australia New Zealand. A z kolei w Narodowym Instytucie Raka (National Cancer Institute) uznano, że aspartam nie jest rakotwórczy.
Co więcej, jak wykazano w badaniach naukowych, zawartość aspartamu w żywności jest zgodna z normami[7]. Warto także pamiętać, że przekroczenie bezpiecznej dawki tego słodzika w diecie jest praktycznie niemożliwe, ponieważ aspartam jest 200 razy słodszy niż tradycyjny cukier. A żeby przekroczyć rekomendowane ilości, osoba o masie ciała 60kg musiałaby jednego dnia spożyć ponad 2,4g tego słodzika.
Natomiast to na co należy zwrócić uwagę osoby z fenyloketonurią. Osoby te, z uwagi na występujące zaburzenia metaboliczne, nie mogą spożywać żywności, której źródłem jest fenyloalanina. Biorąc pod uwagę, że aspartam w naszym organizmie jest metabolizowany właśnie do fenyloalaniny, jego spożycie przez te osoby jest niewskazane.
Słodziki takie jak aspartam umożliwiają nam produkcję nowoczesnej żywności o obniżonej wartości kalorycznej. Wiele towarzystw naukowych świecie podkreśla, że na podstawie wiarygodnych i licznych badań naukowych, nie można stwierdzić, aby był on szkodliwy, powodował skutki uboczne czy był rakotwórczy. Zatem warto się zastanowić nad włączeniem go do swojej diety, w ramach aktywnego i zdrowego stylu życia. Warto także pamiętać, że jego stosowanie jest również dozwolone w cukrzycy, natomiast niewskazane u osób chorujących na fenyloketonurię.
[1] A. Koszowska i wsp. Cukier – czy warto go zastąpić substancjami słodzącymi? Nowa Medycyna 1/2014.
[2] Scientific Opinion on the re-evaluation of aspartame (E 951) as a food additive. European Food Safety Authority 2013.
[3] United States National Library of Medicine. Aspartam. Ostatnia aktualizacja 2012.
[4] A. Koszowska i wsp. Cukier – czy warto go zastąpić substancjami słodzącymi? Nowa Medycyna 1/2014.
[5] Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2019. Diabetologia Praktyczna 2019; 5:1. Polskie Towarzystwo Diabetologiczne, Via Medica.
[6] U.S. Food and Drug Administration. FDA Statement on European Aspartame Study 2007.
[7] B. Sękalska. Zawartość sztucznych substancji słodzących – aspartamu, acesulfamu-k i sacharynianu sodu w napojach dietetycznych. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2007; 3:52:127 – 138.
