Rak kości występuje jako odległy przerzut innego nowotworu częściej niż pierwotny guz. Objawy pojawiają się dopiero, kiedy choroba jest już w zaawansowanym stadium. Należą do nich: silny ból kości, obrzęki, przykurcze i częste złamania.
Nowotwory kości i ich rodzaje
Rak kości jest nowotworem, który rozwija się w tkance kostnej lub chrzęstnej. Choroba występuje u dorosłych i dzieci, a jej niektóre rodzaje są charakterystyczne tylko dla danej grupy wiekowej. Guz może obejmować dowolną kość w układzie szkieletowym. Najczęściej jednak zlokalizowany jest w kończynach górnych i dolnych, miednicy oraz w odcinku piersiowym i lędźwiowym kręgosłupa. Rak kości może być złośliwy lub łagodny. Wyróżnia się jego następujące rodzaje:
- nowotwory różnicujące się z tkanki kostnej – kostniak, szkliwiak, mięsak kościopochodny;
- nowotwory wywodzące się z tkanki chrzęstnej – chrzęstniak, chrzęstniakomięsak;
- inne nowotwory kości – mięsak Ewinga, guz olbrzymiokomórkowy.
Pierwotny nowotwór kości występuje niezwykle rzadko (około 1% wszystkich przypadków). Częściej jest on przerzutem innego nowotworu złośliwego – raka piersi, płuca, tarczycy, nerki, żołądka lub prostaty.
Przerzuty do kości
Przerzuty innych nowotworów są najczęstszą przyczyną guzów w kościach. Zwykle są zlokalizowane w czaszce, żebrach, miednicy, kręgach kręgosłupa i kościach długich kończyn górnych i dolnych. Ogniska ich występowania zazwyczaj są mnogie, jedynie w około 30% przypadków stwierdza się pojedyncze zmiany. Wyróżnia się 3 rodzaje przerzutów do kości:
- osteosklerotyczne – z przyrostem masy kostnej,
- osteolityczne – z ubytkami masy kostnej,
- mieszane – występują zarówno ubytki, jak i przyrost masy kostnej.
Zdecydowana większość przypadków to zmiany osteolityczne, które są przyczyną wzrostu stężenia wapnia we krwi (hiperkalcemii) oraz osłabienia i uszkodzenia struktury kości, co prowadzi do złamań patologicznych.
Objawy raka kości
Rak kości przez długi czas rozwija się bezobjawowo. Pierwsze symptomy pojawiają się z chwilą, kiedy guz zaczyna naciekać na silnie unerwioną okostną. Pojawia się wówczas ból, który może mieć charakter miejscowy lub promieniować do innych okolic ciała. Pacjenci opisują go jako silny, głęboki, przeszywający i narastający w pozycji leżącej. W miarę rozwoju choroby dolegliwości nasilają się na tyle, że powszechnie dostępne środki przeciwbólowe przestają być skuteczne. Do innych objawów raka kości zalicza się:
- tkliwość tkanek nad kością objętą procesem nowotworowym,
- przykurcze mięśni,
- obrzęki tkanek nad kością ze zmianami nowotworowymi,
- widoczne guzy na kościach i zmiana obrysu kończyn,
- ucisk na rdzeń kręgowy,
- skłonność do złamań,
- osłabienie sprawności kończyny objętej procesem nowotworowym,
- podwyższona temperatura ciała,
- przewlekły stan zapalny,
- podwyższony poziom wapnia we krwi,
- niedokrwistość.
W diagnostyce raka kości wykorzystuje się przede wszystkim badania obrazowe – zdjęcie rentgenowskie (RTG) danej okolicy ciała, tomografię komputerową, rezonans magnetyczny oraz scyntygrafię kości. Jest to test, podczas którego pacjentowi podaje się dożylnie promieniotwórczy izotop i przez pewien czas rejestruje jego rozpad.
Leczenie i rokowania w raku kości
Leczenie raka kości zależy od kilku czynników:
- stopnia zaawansowania choroby,
- stanu ogólnego pacjenta,
- lokalizacji guza,
- rodzaju guza.
Zwykle stosuje się połączenie kilku metod terapeutycznych, szczególnie gdy rak kości jest przerzutem innego nowotworu. Pacjent poddawany jest chemioterapii i radioterapii, a niekiedy kwalifikuje się również do przeprowadzenia zabiegu chirurgicznego, podczas którego usuwane jest ognisko nowotworowe. Niestety niekiedy jedyną możliwością jest amputacja kończyny. Jednym z etapów leczenia raka kości jest rehabilitacja, której celem jest usprawnienie układu mięśniowo-szkieletowego.
Po zakończeniu leczenia pacjent powinien pozostać pod stałą obserwacją lekarską. Rokowanie w raku kości zależy od stadium zaawansowania choroby w momencie jej wykrycia. Szacuje się, że 5 lat przeżywa aż 60% pacjentów z pierwotnym nowotworem.
