Aby zbadać poziom żelaza w organizmie, badanie krwi jest często pierwszym krokiem podejmowanym przez lekarza i pacjenta. Istnieje możliwość, że podwyższone żelazo może świadczyć o chorobie genetycznej zwanej hemochromatozą, która jest schorzeniem dziedzicznym, powodującym, że organizm wchłania i przechowuje zbyt dużo żelaza – wyjaśnia Malwina Gryszkowska – przedstawiciel portalu medycznego: serv-med.pl. Istnieje kilka badań krwi, które są wykonywane w celu wykrycia zwiększonej ilości żelaza:
- Żelazo w surowicy (SI): mierzy ilość żelaza we krwi. Zazwyczaj podwyższony u osób z hemochromatozą.
- Ferrytyna w surowicy (SF): mierzy, ile żelaza jest przechowywane w organizmie.
- Całkowita zdolność wiązania żelaza (TIBC): mierzy ile transferyny, mechanizmu transportowego żelaza, jest dostępne do jego wiązania. Niski poziom TIBC oznacza, że nie ma zbyt wiele transferyny dostępnej do wiązania żelaza i przenoszenia go. To sugeruje nadmiar żelaza.
- Nasycenie transferyny (TS): mierzy jak duża część białka transferyny jest nasycona żelazem. Pozwala na wczesne wykrycie hemochromatozy
Poza badaniami krwi, istnieją trzy inne sposoby zbadania ilości żelaza w organizmie – stosowane w przypadku zdiagnozowania hemochromatozy:
- Badanie genetyczne – śeśli badanie krwi sugeruje, że może występować hemochromatoza, diagnoza może być następnie potwierdzona badaniem genetycznym. Badanie genetyczne może być przeprowadzone z wykorzystaniem próbki krwi lub śliny, a nawet tylko wymazu z policzka.
- Test ten zazwyczaj wykrywa niektóre z bardziej powszechnych mutacji genetycznych związanych z hemochromatozą.
- Biopsja – niekiedy konieczne są dodatkowe działania w celu potwierdzenia diagnozy i określenia stopnia nagromadzenia żelaza w narządach.
- Flebotomia – nadmiar żelaza może być również oceniony poprzez ilościową flebotomię.
- Procedura ta jest stosowana u osób, które nie wymagają lub nie są dobrymi kandydatami do wykonania biopsji wątroby.
Jaki poziom żelaza we krwi jest niebezpieczny?
Prawidłowe stężenie żelaza jest mierzone ze względu na płeć. U mężczyzn wynosi 17,7–35,9 µmol/l (90–200 µg/dl), a u kobiet 11,1–30,1 µmol/l (60–170 µg/dl). Jeśli badanie krwi pokaże, że stężenie żelaza jest większe niż normalne, świadczy to o nadmiarze tego pierwiastka chemicznego we krwi. Każdy nadmiar jest niebezpieczny, ale w przypadku nieznacznego przekroczenia normy, lekarz zaleci odpowiednie medykamenty oraz dietę złożoną z produktów o niskiej zawartości żelaza.
Nadmiar żelaza – objawy
Do objawów wysokiego poziomu żelaza we krwi należą:
- Przewlekłe zmęczenie,
- ból/obrzęk/sztywność stawów,
- ból brzucha – nagromadzenie płynu w jamie brzusznej i opuchlizna,
- impotencja,
- amenorrhea (brak miesiączki w odpowiednim czasie),
- brak plemników w nasieniu,
- atrofia jąder,
- spadek libido,
- wypadanie włosów,
- arytmia (nieregularne bicie serca),
- powiększone serce,
- zmiany w kolorze skóry,
- podwyższony poziom cukru we krwi,
- powiększenie wątroby,
- utrata lub przyrost wagi ciała,
- zwiększony poziom trójglicerydów,
- dysfunkcja tarczycy,
- zmiany w nastroju/osobowości.
Nadmiar żelaza – przyczyny
Jakie są przyczyny nadmiaru żelaza w organizmie? Nadmierne spożycie produktów bogatych w żelazo jest jedną z przyczyn zwiększonej ilości tego związku w organizmie. Inną przyczyną może być również choroba genetyczna zwana hemochromatozą.
Jak obniżyć poziom żelaza we krwi?
Należy ograniczyć spożywanie żywności bogatej w żelazo, którą można podzielić na:
- Żywność pochodzenia zwierzęcego: wołowina, kurczak, małże, ryby, wątróbka, ostrygi, wieprzowina, krewetki, indyk, cielęcina, jagnięcina.
- Żywność roślinną: migdały, fasola, orzechy brazylijskie, brokuły, suszone morele i figi (suszone owoce mają większe stężenie żelaza, ponieważ większość wody z nich została usunięta), zielone warzywa liściaste, orzechy laskowe, zboża wzbogacone w żelazo, masło orzechowe, nasiona sezamu i słonecznika.
Niektóre rodzaje żywności mogą się znacznie różnić, nawet jeśli należą do tej samej kategorii. Weźmy na przykład płatki zbożowe, jednej firmy mogą dostarczać 18 mg żelaza w jednej porcji. Tymczasem innej zawierają 4,5 mg żelaza w jednej porcji. Oba produkty są wzbogacane w żelazo, ale w różnym stopniu. Aby pomóc Ci określić ilość żelaza w produkcie, który jest pakowany lub w puszce, przejrzyj etykietę z informacjami o wartościach odżywczych.
