Depresja egzogenna inaczej nazywana reaktywną jest zaburzeniem powstającym w wyniku czynników zewnętrznych. Jako przyczyny depresji reaktywnej podaje się m, in. narażenie na nadmierny stres, śmierć bliskiej osoby, udział w wypadku czy zawód miłosny. Ten rodzaj depresji może mieć różny przebieg, jednak zazwyczaj jej objawy są łagodzone. Mimo to lekarze przestrzegają, aby w znanym wypadku nie lekceważyć depresji egzogennej.
Depresja reaktywna jest zaliczana do zaburzeń afektywnych. Przyczyny jej występowania to czynniki zewnętrzne, a nie nieprawidłowości w zakresie działania organizmu, jak to się dzieje w przypadku depresji endogennej. Należy jednak pamiętać, że współcześnie podział między tymi rodzajami depresji powoli się zaciera. Lekarz zawsze ma obowiązek sprawdzić, czy na stan zdrowia nie wpływają czynniki zewnętrzna.
Przyczyny depresji reaktywnej
Najprościej mówiąc, przyczyną depresji reaktywnej jest trudna sytuacja życiowa. Za taką można uznać różne zdarzenia od problemów w pracy, przez te z w życiu rodzinnym, aż po te finansowe. Depresja u jednych osób może być wywołana przez czynnik, które na innych osobach nie robi żadnego wrażenia. Stąd też wymienienie wszystkich możliwych przyczyn depresji reakcyjnej nie jest możliwe. Jako najczęstsze sytuacje wywołujące ten rodzaj depresji wskazuje się:
- rozstanie się z partnerem,
- kłopoty finansowe,
- utratę pracy,
- konflikty w środowisku rodzinnym,
- nękanie przez otoczenie (takie zjawisko może wywoływać depresję reaktywną szczególnie w populacji dzieci i młodzieży),
- choroby (np. rozpoznanie u pacjenta jakiegoś schorzenia przewlekłego czy nowotworu),
- poważne zmiany życiowe (np. zmianę miejsca zamieszkania czy zmianę pracy),
- zostanie ofiarą napadu czy kradzieży,
- przejście na emeryturę (zwykle jest to odbierane jako pozytywne zdarzenie życiowe, mimo to u niektórych ludzi zakończenie aktywności zawodowej może prowadzić do znacznych problemów psychologicznych),
- udział w jakimś wypadku,
- trwanie w toksycznej relacji uczuciowej.
Depresja egzogenna wywołać mogą różne stany, z którymi człowiek nie jest w stanie sobie poradzić.
Jakie są objawy depresji reakcyjnej?
Objawy depresji reakcyjnej niewiele różnią się od symptomów występujących przy innych zaburzeniach depresyjnych. Stąd też samodzielnie zazwyczaj nie można rozpoznać, na jaki rodzaj depresji się cierpi. Jako podstawowe objawy depresji reakcyjnej wymienia się:
- apatię, znaczne przygnębienie,
- zamykanie się w sobie, ograniczanie kontaktów społecznych,
- zachowania autoagresywne,
- korzystanie z substancji psychoaktywnych (np. z alkoholu – stosowanie używek ma zwykle za zadanie pozornie odwrócić uwagę pacjenta od dręczących go, smutnych myśli),
- zaburzenia koncentracji, uwagi, pamięci,
- zaburzenia snu i apetytu (pojawiać się może nadmierna senność lub bezsenność, a także wyjątkowo obniżony lub odwrotnie – wzmożony apetyt),
- myśli samobójcze (a w najcięższych sytuacjach nawet próby samobójcze),
- anhedonii (utraty możliwości odczuwania przyjemności),
- wzmożona drażliwość.
Objawy te przy depresji reakcyjnej zazwyczaj nie są silne. To schorzenie najczęściej ma łagodny przebieg w przeciwieństwie do depresji endogennej. Wynika to z tego, że po ustąpienia czynnika stresowego lub uporania się z nim objawy depresji zanikają, nawet całkowicie ustępują. Leczenie depresji egzogennej jest również łatwiej ze względu na to, że łatwiej jest uporać się z sytuacjami życiowymi niż przywrócić prawidłowe funkcjonowanie neuroprzekaźników w organizmie.
Leczenie depresji reaktywnej
Objawy depresji reakcyjnej mogą, ale nie muszą ustąpić samodzielnie. Lekarze przestrzegają, że zaburzeń depresyjnych nie można ignorować i lekceważyć. W przypadku, gdy ‘”życie zaczyna boleć” należy natychmiast udać się do lekarza, najlepiej psychologa. Leczenie depresji opiera się przede wszystkim na psychoterapii, w której czasie pomaga się pacjentowi przepracować i pogodzić się z problemem. W niektórych przypadkach psychoterapia wspomagana jest farmakologia. Leki na depresje dobierane są w zależności od intensywności objawów i zmian, jakie zaszły w życiu pacjenta. Farmakologię dobiera się również na podstawie obserwacji reakcji i organizmu osoby cierpiącej na depresje. Wskazuje się, że prowadzona terapia (niekiedy połączona z zażywaniem leków) może całkowicie wyleczyć depresję reakcyjną. Po leczeniu praktycznie nie zdarzają się nawroty choroby, co jest częste przy innych rodzajach depresji. Należy jednak pamiętać, że depresja reakcyjna to zaburzenia bardzo indywidulne i ni zawsze przebiega szablonowo.
Terapia w leczeniu depresji reakcyjnej
W leczeniu depresji reakcyjnej najwcześniej stosuje się terapię poznawczo-behawioralną. Uważna jest ona za najskuteczniejszą metodę leczenia zaburzeń depresyjnych. Skupia się ona na rozwiązywaniu bieżących problemów pacjenta. W leczeniu najczęściej nie rozpamiętuje się przeszłości, chociaż w wyjątkowych sytuacjach jest ona poddawana analizie. Psychoterapia poznawczo-behawioralna należy do kuracji krótkotrwały. Zazwyczaj pacjent uczestniczy w ok. 20 sesjach, które odbywają się raz lub dwa razy w tygodniu przez godzinę. Należy pamiętać, że o efektach terapii poznawczo-behawioralnej można mówić, kiedy pacjent współpracuje z terapeutą.
