Choroba hemoroidalna, znana również jako żylaki odbytu, to dolegliwość, która może znacznie obniżyć komfort życia. Połowa populacji po 50 r.ż. odczuwa dolegliwości wywołane przez guzki krwawnicze, a szczyt zachorowań przypada na 60 i 70 rok życia. Objawy takie jak ból, pieczenie czy krwawienie są nie tylko nieprzyjemne, ale bez diagnostyki mogą sugerować również poważniejsze problemy zdrowotne. Dlatego tak ważne jest, aby znać przyczyny powstawania hemoroidów i wiedzieć, jak je leczyć. Z jakie powodu powstają hemoroidy? Jak sobie z nimi radzić?
Hemoroidy – co to jest?
Guzki krwawnicze, zwane również hemoroidami, to prawidłowe struktury anatomiczne występujące w kanale odbytu. Składają się z tkanki łącznej, mięśni gładkich i naczyń krwionośnych. Odgrywają rolę w mechanizmie trzymania stolca i gazów.
Potocznie jednak nazwą „hemoroidy” nazywamy samą chorobę hemoroidalną, która oznacza stan zapalny lub powiększenie się guzków krwawniczych na tyle, że mogą wypadać na zewnątrz odbytu. Dlatego też na potrzeby tego artykułu choroba hemoroidalna w rozumieniu potocznym będzie nazywana „hemoroidami”.
Rodzaje hemoroidów
Hemoroidy zewnętrzne są zlokalizowane na zewnątrz odbytu i są łatwo widoczne oraz wyczuwalne. Mogą one powodować ból, zwłaszcza podczas siedzenia czy chodzenia. Hemoroidy wewnętrzne natomiast znajdują się wewnątrz odbytu i zazwyczaj nie są odczuwalne. Mogą one jednak powodować krwawienie podczas wypróżnienia. Wypadające hemoroidy to zaś hemoroidy wewnętrzne, które wysunęły się na zewnątrz odbytu. Mogą one powodować ból i dyskomfort, a także wymagać interwencji chirurgicznej.
Hemoroidy możemy podzielić także ze względu na ich stopień zaawansowania. Wyróżniamy cztery stopnie zaawansowania choroby hemoroidalnej:
- I° – guzki znajdują się wyłącznie w kanale odbytu, widoczne podczas wziernikowania; podczas parcia mogą się wypuklać, lecz nie wypadają poza kanał odbytu
- II° – guzki uwypuklające się podczas parcia, lecz powracające samoistnie do wnętrza kanału odbytu
- III° – guzki wypadające poza kanał odbytu podczas parcia i nie powracające samoistnie do kanału odbytu, wymagają ręcznego odprowadzenia
- IV° – guzki krwawnicze wypadnięte poza kanał odbytu, niedające się odprowadzić manualnie
Hemoroidy – przyczyny
Istnieje wiele przyczyn powstawania hemoroidów. Do najczęstszych należą:
- długotrwałe siedzenie (praca, która wymaga długotrwałego stania lub siedzenia, może prowadzić do zastoju żylnego w obrębie miednicy i zwiększać ryzyko rozwoju hemoroidów),
- brak regularnej aktywności fizycznej,
- dieta uboga w błonnik,
- przewlekłe zaparcia (wypróżnianie się z wysiłkiem zwiększa ciśnienie w żyłach odbytu i może prowadzić do ich rozciągania),
- ciąża i poród (w czasie ciąży naczynia krwionośne w obrębie miednicy są bardziej obciążone, co może sprzyjać powstawaniu hemoroidów),
- nadwaga i otyłość,
- guz miednicy,
- starzenie się.
Hemoroidy – objawy, dolegliwości
Objawy hemoroidów mogą być różne i zależą od rodzaju hemoroidów. Najbardziej charakterystycznym objawem jest ból okolicy odbytu, nasilający się m.in. podczas siedzenia czy wypróżniania. Do innych objawów hemoroidów możemy zaliczyć:
- pieczenie i swędzenie w okolicy odbytu,
- krwawienie podczas wypróżnienia,
- wyczuwalne guzki w okolicy odbytu,
- uczucie niepełnego wypróżnienia.
Pęknięcie hemoroidów
Pęknięcie hemoroidów to poważny stan, który może prowadzić do silnego bólu i obfitego krwawienia. Może ono wystąpić, gdy hemoroidy są duże i poddawane ciągłemu naciskowi, na przykład podczas nasilonego wypróżnienia. Jeśli podejrzewasz, że doszło do pęknięcia hemoroidów, powinieneś natychmiast skonsultować się z lekarzem.
Hemoroidy w ciąży
Hemoroidy w ciąży to problem, który dotyka wiele kobiet, zwłaszcza w II i III trymestrze. Zmiany hormonalne, rosnący ciężar dziecka i zwiększone ciśnienie na żyły w miednicy mogą predysponować do ich powstania. Dlatego tak ważne jest, aby dbać o odpowiednią dietę, regularną aktywność fizyczną i unikać długotrwałego siedzenia.
Hemoroidy po porodzie
Poród to wyjątkowo wymagający czas dla organizmu kobiety, który może prowadzić do wielu dolegliwości. Wysiłek związany z porodem, jak również ciśnienie wywierane przez rosnące dziecko na żyły w miednicy, mogą sprzyjać powstawaniu hemoroidów. Warto porozmawiać o nich z prowadzącym ciążę lekarzem położnikiem.
Domowe sposoby na hemoroidy
Istnieje wiele domowych sposobów na hemoroidy, które mogą pomóc złagodzić objawy i przyspieszyć proces gojenia. Pamiętaj jednak, że te metody nie zastąpią profesjonalnej pomocy medycznej i powinny być stosowane jako uzupełnienie standardowego leczenia.
Nasiadówki, okłady i zioła na hemoroidy
Nasiadówki z ciepłą wodą mogą pomóc złagodzić ból i zmniejszyć obrzęk. Możesz również użyć okładów z ziołami, takich jak rumianek czy nagietek, które mają działanie przeciwzapalne i przyspieszają gojenie.
Odpowiednia dieta a powstawanie hemoroidów
Dieta bogata w błonnik może pomóc zapobiegać powstawaniu hemoroidów. Błonnik pomaga regulować pracę jelit i zapobiega zaparciom, które są jedną z głównych przyczyn powstawania hemoroidów. Należy pamiętać, aby pić dużo wody, która pomaga błonnikowi działać – błonnik wchłania wodę i ułatwia pasaż kału przez jelito.
Równocześnie należy unikać produktów, które mogą powodować zaparcia, takich jak:
- rafinowane produkty zbożowe,
- przetworzone produkty,
- spożywcze tłuszcze nasycone i trans,
- słodycze.
Codzienne ćwiczenia w leczeniu hemoroidów
Regularna aktywność fizyczna pomaga poprawić krążenie krwi i zapobiegać powstawaniu hemoroidów. Ćwiczenia takie jak joga czy pilates mogą być szczególnie pomocne, ponieważ pomagają wzmocnić mięśnie brzucha i miednicy, a to właśnie osłabianie aparatu wieszadłowego dna miednicy jest jedną z przyczyn rozwoju hemoroidów.
Leczenie hemoroidów – zabiegi medyczne
W przypadku, gdy domowe metody leczenia nie przynoszą oczekiwanych efektów, konieczne może być leczenie u specjalisty. Istnieje wiele różnych metod leczenia hemoroidów, w tym metody farmakologiczne, skleroterapia, laseroterapia czy chirurgia. Wybór metody zależy od wielu czynników, takich jak wielkość hemoroidów, nasilenie objawów czy ogólny stan zdrowia pacjenta.
Hemoroidy – leczenie farmakologiczne
Leczenie farmakologiczne hemoroidów może obejmować stosowanie różnych leków, takich jak maści, kremy czy czopki. Niektóre leki mogą również pomóc zmniejszyć obrzęk i zapalenie (np.: leki z grupy NLPZ). Niektóre wskazane są w celu obkurczenia naczyń krwionośnych (nadroparyna, eskuzyna) czy zmniejszenia świądu (np.: hydrokortyzon).
Usuwanie hemoroidów
W niektórych przypadkach, kiedy hemoroidy są duże, bardzo bolesne lub nie reagują na leczenie farmakologiczne, może być konieczne ich usunięcie. Wybór metody zależy od wielu czynników, takich jak wielkość hemoroidów, nasilenie objawów czy ogólny stan zdrowia pacjenta.
Usuwanie hemoroidów – leczenie chirurgiczne
Leczenie chirurgiczne jest konieczne w przypadku dużego zaawansowania choroby hemoroidalnej, która nie reaguje na leczenie zachowawcze. Zabiegi chirurgiczne polegają na wycięciu guzków krwawniczych.
Do najpopularniejszych zabiegów chirurgicznych w leczeniu choroby hemoroidalnej należą:
- otwarta hemoroidektomia sposobem Milligana-Morgana – polega na wycięciu guzków krwawniczych wraz z anodermą i błoną śluzową,
- zamknięta hemoroidektomia sposobem Fergusona – polega na wycięciu guzków krwawniczych wraz z anodermą, ale bez zszycia rany,
- hemoroidektomia z zastosowaniem staplera – polega na wycięciu guzków krwawniczych wraz z błoną śluzową za pomocą staplera,
- wycięcie guzków krwawniczych nożem harmonicznym – polega na wycięciu guzków krwawniczych wraz z anodermą i błoną śluzową przy użyciu noża harmonicznego,
- hemoroidektomia pod kontrolą Dopplera – polega na podkłuciu naczyń zaopatrujących guzki krwawnicze, co prowadzi do zmniejszenia ich ukrwienia.
Do najczęstszych powikłań po tego typu zabiegach chirurgicznych należą:
- ból,
- zatrzymanie moczu,
- krwawienie,
- niedrożność jelit.
Usuwanie hemoroidów – skleroterapia
Skleroterapia to jedna z metod leczenia hemoroidów, która polega na wstrzyknięciu specjalnego środka do hemoroidu, co prowadzi do jego obkurczenia i zaniku. Jest to procedura ambulatoryjna, która zazwyczaj nie wymaga znieczulenia. Skleroterapia jest często stosowana w leczeniu małych do średnich hemoroidów.
Usuwanie hemoroidów przy użyciu lasera
Laserowe usuwanie hemoroidów to nowoczesna metoda leczenia, która polega na użyciu lasera do spalenia tkanki hemoroidu. Jest to procedura ambulatoryjna, która zazwyczaj nie wymaga znieczulenia. Laserowe usuwanie hemoroidów jest często stosowane w leczeniu dużych hemoroidów, które nie reagują na inne metody leczenia.
Jak zapobiegać powstawaniu hemoroidów?
Zapobieganie powstawaniu hemoroidów to przede wszystkim zdrowy styl życia. Odpowiednia dieta, bogata w błonnik, regularna aktywność fizyczna, unikanie długotrwałego siedzenia – to wszystko może pomóc zapobiegać powstawaniu hemoroidów. Pamiętać należy również o regularnych badaniach kontrolnych, które mogą pomóc wykryć problem na wczesnym etapie.
Podsumowując, aby zapobiec powstawaniu hemoroidów, należy:
- regularnie wypróżniać się, unikając zaparć,
- spożywać dietę bogatą w błonnik pokarmowy,
- utrzymywać prawidłową wagę,
- unikać dźwigania ciężkich przedmiotów,
- unikać długotrwałego siedzenia lub stania,
- regularnie ćwiczyć.
Reklama
Źródła:
- H. Ralston, M. W. J. Strachan, I. Penman, R. Hobson, red. wyd. pol. J. Różański, Choroby wewnętrzne Davidson, Edra Urban & Partner, Wrocław 2020, wyd. 23
- Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika 2019/20, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020, wyd. 11
- F. Ferri, red. wyd. pol. A. Steciwko, Kompendium chorób wewnętrznych, Edra Urban & Partner, Wrocław 2007, wyd. 1
- Zarys chirurgii. Podręcznik dla studentów i lekarzy w trakcie specjalizacji pod red. prof. A. Żyluka, Medipage, Warszawa 2016, wyd. 1
- Ł. Dziki, A. Dziki, Guzki krwawnicze, „podyplomie.pl” [online] https://podyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/820,guzki-krwawnicze [dostęp 22.01.2024 r.]
